Salta al contenuto principale
arborea esultanza

Tassa mesu prena o tassa mesu sbuida? In su giogu de sa bòcia (puru), a bortas tocat a s'acuntentai

E duncas, nci dda eus fata: sesu arribbaus, difatis, a s'ùrtima dì de su mesi de Donniasantu puru, antzis, chi pròpriu bollu giogai a fai su "maistu pretzisu" (cumenti mi narat fatu fatu babbu miu candu fia piticheddu), e duncas, chi boleus narai is cosas cumenti funt diaderus, mi ammancant feti is ùrtimas trexi oras e mesu, partendi de immoi, de mi scrozai. E mi fait prexei, custa cosa de serrai su mesi de Donniasantu cun unu pagheddeddu, unu bellu pagheddeddu, a ddu nai mellus (fadendi su contu de totu su chi scriu) de rigas in sardu, in su sardu chi si chistionat, chi si fueddat in su Campidanu de mesu e, mescamente, in Bidd'e Sorris: s'at a parri puru una mesu tontesa, custu de si nai su logu de innoi ndi lompu, ma est berus puru (e ddu eis a sciri, ddu eis a cumprendi mellus de mei) ca in dònnia bidda, mancai, nci funt fueddus, o modus de nai is cosas, chi mancai funt diferentis de is atras biddas chi ddoi funt totu a giru a giru; in dònnia bidda, ndi podeis abarrai segurus, chistionant a sa moda cosa insoru, ma a sa fini, mi parit de podi narai custu puru, gei arrannèsceus a si cumprendi a pari a su pròpriu. E duncas, apustis de essi fatu su contu apitzus de su calendàriu, incumentzu cun una pariga de contixeddus, chi ddu scieis beni (a su mancu chi s'est giai capitau de lìgi unu de is artìculus chi scriu e chi ndi bogu aforas dònnia dònnia giòbia) ca mi praxit meda, fintzas a m'amachiai de su prexu e de s'afròddiu, a nci stichiri, tra is chistionis chi pertocant su mundu de sa bòcia de is diletantis sardus, atras legas puru, chi nd'arribbant, mancai, de is novas chi intendu (e chi pertocant is cosas, is arroris chi teneus da scroxai in custu mundu macu meda, cumenti is gherras, po nd'arremonai una); e mancai, a bortas, mi benit sa gana, su disìgiu de arraxonai, impari a bosatrus, de chistionis chi, mancai, s'acostant de prus a su mundu de sa filosofia, chi no, mancai, a su de su càlciu.

Su giogu chi apa a fai, in dì de oi puru, e deu pentzu ca siat una de is fainas prus togas, a su mancu po su chi mi pertocat, est cussa de arraxonai apitzus de is cosas chi mi torrant a contai is allenadoris e is giogadoris, apustis de is partidas, po cumprendi chi nci siant legas, tra totus cussas chi ndi bessint aforas, chi potzant cratzai, ddi nau diaici, cun is arroris e is strobus e is dannus chi si depeus scroxai in sa vida de dònnia dì, po manigiai una frasia chi intendu fatu fatu in italianu. Est a nai ca, no nc'eis a crei, is fueddus chi is allenadoris manigiant po chistionai de is partidas bintas (o pèrdias) iant a podi balli aguali po totus is disprexeis, o su prexu, chi arrannèsceus a nd'arregolli dì po dì.

E duncas, ainnantis de mi nci ghetai, a fundu 'e suus (pròpriu cumenti si narat in bidda mia, po torrai a sa chistioni chi s'apu arremonau pròpriu immubagora, candu unu si nci ghetat, cun gana bella, a fai una faina, cun afròddiu mannu, si cumprendit) me is chistionis chi pertocant su mundu de su spàssiu (diaici m'est benniu de ddu tzerriai) e de is bòcias, si contu custu puru, ma si promitu, giai, chi si nd'apa a furai pagu tempus, a su mancu, custa est sa bidea chi tèngiu in conca.
E duncas, po su chi mi pertocat, su mesi de Donniassantu est unu de is prus trumentosus chi ddoi funt de scroxai aintru de un annu; fortzis, is duus mesis prus tostaus, po su trabballu chi sigu, e po cumenti mi dda bivu, funt pròpriu su mesi de Martzu e su de Donniassantu. A nai sa beridadi, timu meda meda su de undixi mesis de s'annu, poita est giai de unu bellu pagheddu de tempus, diaici mi parit de podi nai, ca in su mesi de Donniassantu mi sucedint is cosas prus marigosas: chi calincuna cosa si depit arrogai, a su mancu diaici funtzionant is cosas in domu mia, podeis abarrai segurus de su fatu chi s'at a arrogai in custas trinta diis; chi depint arribbai nobas lègias, podeis abarrai segurus de su fatu chi nd'ant arribbai in su mesi de Donniasantus. Po cust'annu, a nai sa beridadi, no apu tentu arroris diaici mannus: est a nai ca, po totu su chi m'est capitau e sucèdiu s'annu passau, est a nai in su duamilla e bintiduus (ca fiat giai giai po mi sperdi...), custu duamilla e bintitres mi parit unu gioghiteddu, mi parit totu unu tzucuru, cumenti si iat a podi nai.
Ma custu no bollit nai, peròu, chi siat stètia una passillada in logu de montagna: in custas trinta diis ddoi funt stètias oras unu pagheddu marigosas, e tostadas de matziai, ma a sa fini, apustis de corantaduus annus (funt giai giai corantatres, a fai beni is contus) chi seu totu gira gira, apitzus de custu mundu totu atrotoxau, apu cumprèndiu beni cumenti andant is cosas: ca arribbant diis innoi tocat a apoderai, a aguantai; arribbant diis innoi tocat a essi fortis, prus fortis, mancai, de su chi seus. Est su chi tocat a fai candu s'arribbant novas lègias, candu arribbant novas chi giai giai si faint prangi, ca parit giai giai ca calincunu est cravendusì unu corteddu, o una puncia, aintru de su coru.

Duncas, in custus ùrtimus tempus, mi bivu su mesi de Donniassantu, sighendi su consillu chi mi iat donau, una bella pariga de annus fait, unu amigu miu chi stimu meda e chi connòsciu de diora, est a nai fintzas de is tempus de is scolas superioris, fadendi su contu chi festus in sa pròpriu classi, cumenti si narat. E duncas, s'amigu miu m'at chistionau de cussa chi issu etotu tzerriat "profezia auto-avverante" (in italianu); e immoi andaus a scroxai beni custus tres fueddus po circai de ndi cumprendi calincuna cosa in prus. Duncas: "profezia" in sardu torrat "profetzia", chi est, si dda coxinu diaici, una gènia de bisu chi is profetas tenint, apitzus de su benidori: est a nai ca is profetas bisant is pròfetzias, est a nai ca biint, cumenti chi fessit unu bisu (a trassa de cussus chi fadeus candu seus dromius, po si cumprendi mellus) su chi at a sucedi a luegus; e duncas, candu abarraus totu timi-timi po su benidori, est cumenti chi seus nosu etotu chi atraeus sa maba sorti, e is dannus, e is arroris. Cumenti chi is timorias chi tèneus badda badda in conca (in su coru, e in sa brenti puru) si ndi protzant apitzus: timis una cosa, e cussa cosa etotu ti ndi proit in mesu a is peis. E intzandus arribbant puru is daboris. Pròpriu po custu, sèmpiri a ascurtai s'amigu miu, estus a depi bivi is diis cun coru lèbiu, chentza abarrai totu prangi-prangi ainnantis de s'ora; chentza a prangi, duncas, ainnantis chi ndi lompat su dannu. E candu ndi lompint is dannus (tocat a s'abertai de totu, in custa vida maca e marigosa), no podeus fai atru ca ddus sumportai, cun passièntzia, o, mancai, candu fait, candu nc'est sa possibbilidadi, circai de si ndi scabulli acoitu.

No si seu narendi ca cust'annu, in su mesi de Donniassantu (ma ballit po is atrus dexi mesis chi mi seu bìviu giai e mi seu lassau a is pabas) mi siat andau totu beni, antzis: is cosas trotas no ammancant mai, is diis prus fadiosas, prus trumentadas (ddi nau diaici); no ammancant is diis innoi si parit de no si cumprendi a pari (cun amigus e parentis), is diis innoi est mellus a si nd'abarrai a solus, atesu de totus is atrus e de totu su restu de su mundu, po no fai prus dannus de su chi serbit. Ma mi praxit, puru, e meda, chi si depu nai sa beridadi, custa cosa de mi intendi dònnia dì prus forti, mancai, de su chi fia sa dì ainnantis: est cumenti candu acabbas unu trabballu fadiosu meda e chi, mancai, no pentzast de arrannesci a fai diaici beni; candu ndi bessis aforas de unu perìodu iscuru e incumentzas a biri sa luxi. E duncas, apustis de su mesi de Donniassantu, su mesi de Idas, chi at a partiri, pròpriu cras, antzis, pròpriu tra una parighedda de oras feti, mi parit giai su mesi de sa luxi, de is scancèrius, ma nc'at a essi totu su tempus po ndi chistionai mellus; ca su mesi de Idas mi parit totu una festa, e sa cosa prus toga, sa cosa prus bona, prus druci, est pròpriu custu de s'acostai, dì po dì, a sa festa: su de abertai sa festa (seus chistionendi mescamente de su Nadali) est, unu pagheddu, a fai festa ainnantis de s'ora, e deu creu ca, in custu giogu, is pipius siant is maistus, po su chi pertocat s'afròddiu, a su mancu. Ma cumenti s'apu giai nau pròpriu immubagora, eus a tenni totu su tempus po ndi chistionai mellus.

S'ùrtima cosa chi si bollu arremonai (ma si ndi furu feti trinta segundus, si ddu promitu), est apitzus de su tempus: de su chi si iant contau is grandus dotoris chi sighint sa chistioni (est a nai, is dotoris chi trabballant po sciri, ainnantis de s'ora, chi at a proi me in su benidori, e cantu, o chi at a fai frius, o ballit aguali, chi at a fai basca, e cosas diaici etotu) si iant promìtiu, ddi naru diaici, isperendi ca si cumprendat, ca ndi iat a essi arribbada una bella cantidadi de acua. E difatis, in meda logus s'acua chi nd'est arrutta de su cielu at fatu fintzas dannus e disastrus, cumenti si tzerriant, e podeus feti isperai, e pregai (chi si benit a beni, desinò no ddi fait nudda) ca totus cussas personas, totus cussus poberus cristianus chi funt stetius totus ghetaus a pari de su tempus mau, si ndi potzant torrai a strantaxai chitzi de su dannu chi nd'ant tentu. De su restu, sa vida no est atru ca una batalla, contras a nosu etotu, po si ndi torrai a pesai apustis chi nd'arrueus, e pròpriu po custu, mancai, no si estus a depi scaresci mai de arriri dònnia dònnia borta chi sa vida (o su Cielu, o Deus, a segunda de su chi si praxit de prus) si ndi donat sa possibbilidadi.

E duncas, torrendi a nosu, innoi in s'isula, gràtzias a sa bona sorti, no nci funt stètius dannus, ma no scieus chi s'acua chi nd'est arruta s'at a bastai, est a nai, mellus, bai e circa chi at a essi bastanti po totus is mesis chi nd'ant a arribbai. Ma custu ddu eus a cumprendi feti in su benidori, e po immoi no podeus fai atru ca abertai, cun su coru prenu de isperas bonas.

E duncas, po oi puru, a su mancu mi parit de podi narai diaici, apu acabbau cun is stròllichiminis, e immoi, ddu sciu ca no bieis s'ora, atacaus a chistionai, e fiat ora puru, s'at a megai calincunu de bosatrus, de bòcias e de partidas e de resultau.

E duncas: una de is ciaciarradas prus togas (est a nai: una de is ciaciarradas chi mi funt bessidas mellus, chi m'ant lassau, aintru de sa conca, is cosas, is arraxonamentus prus arricus) est stètia cussa chi nd'apu pesau, una pariga de cidas fait, impari a Pierluigi Scotto, chi est unu de is allenadoris prus bravus, e prus stimaus, de is chi ddoi funt in dì de oi in Sardìnnia, fadendi su contu, mescamente e pruschetotu, ca Scotto tenit una biga de esperièntzias de importu mannu a is pabas, e fadendi su contu, duncas, ca, a su mancu po su chi pertocat is ùrtimus annus, at sèmpiri trabballau impari a is scuadras prus mannas chi teneus in s'isula, e chi currint me is campionaus de sa Sèrie D e de s'Ecellenza. De duas stagionis (est a nai, duncas: de s'annu passau) Scotto est sighendi sa scuadra de is de sa Macomerese, unu de is duus assòtzius sportivus, chistionaus de su giogu de su càlciu, est craru, chi ddoi funt in Macumere.
Duncas, parteus castiendi is numerus e, feti a pustis, andaus a arraxonai, impari, apitzus de totu su chi m'at contau Scotto, chi est stètiu bonu (ma est una cosa chi ballit po totus is allenadoris chi intendeus aintru de sa cida, est craru) a ndi bogai aforas una cantidadi manna meda de legas de importu, e chi s'ant a agiudai, ndi seu giai seguru, a ndi pesai unu muntoni de arraxonamentus.
E duncas, sa primu cosa chi podeus fai est cussa de andai a castiai cumenti funt postas is cosas in sa Lista B de su campionau de sa Promotzioni: is biancus-asullus tenint, in dì de oi, catodixi puntus allogaus in buciaca, chi ballint po su de ses postus in sa lista, ma tocat a nai puru ca is de sa Macumerese tenint calincuna cosa cumenti a otu scuadras aranti e noi scuadras a is pabas; est craru, duncas, ca si iat a podi nai ca funt in mesu in mesu a sa lista. E no nci iat a essi nudda de malu in custu, chi no fessit ca is de sa Macumerese funt partius, a su mancu custa fiat sa bidea, cun totus is cartas bonas po curri po ndi cassai su primu postu de sa lista e duncas, po cumbati cun totus is scuadras prus fortis chi ddoi funt in sa Lista B, po circai de ndi artziai de categoria e duncas, po circai de arribbai in Ecellenza, chi est su campionau de importu prus mannus tra totus cussus chi si giogant in Sardìnnia. Ma fintzas a immoi, is cosas no funt andendi diaici beni cumenti is de sa Macumerese si podiant abertai in s'istadi, e candu is cosas no girant beni, est a nai, candu is cosas andant trotas, sa primu cosa chi si podit, e si iat a depi fai, est cussa de circai de cumprendi ita no est funtzionendi. In custas primus dexi partidas, sa scuadra sighida de Scotto at bintu po tres bortas, nd'at pèrdiu duas e nd'at serrau cincu (ca no funt pagus) cun su resultau in paridadi.

Po is partidas chi si serrant in paridadi (diaici incumentzaus a fai unu pagheddu de filosofia acapiada a is chistionis de sa bòcia, cumenti s'apu promìtiu, e cumenti mi praxit a fai, e de su restu, est su chi circu de fai dònnia, dònnia cida), no totus funt de acòrdiu: est a nai ca nc'est chi narat ca una partida chi si serrat in paridadi ballit cumenti a mesu partida pèrdia, ma nc'est puru chi narat ca unu puntixeddu est sèmpiri mellus de nudda. Duncas, iat a fai a coxinai, a imboddiai sa chistioni diaici: in custu mundu (e in sa vida, duncas, ma ballit puru po su giogu de su càlciu) nci funt personas chi arrannèscint a s'acuntentai, cumenti si narat (biaus issus! Mi benit de nai), e nci funt atras personas chi, invecias, bolint cassai sèmpiri calincuna cosa in prus de su chi tenint. Su de s'acuntentai de su chi nd'arribbat (ballit po sa vida e po is partidas puru) est un'arti, un'arti fadiosa meda, e deu creu chi, mescamente in su giogu de sa bòcia, siat una cosa chi potzat cratzai beni, fadendi su contu, pruschetotu, ca is piciocus ndi cabant in campu po su spàssiu, e no po trabballu. E candu ndi cabas in campu po su spàssiu, fadendi su contu chi seus chistionendi sèmpiri de unu giogu, no ti iast a depi pigai febis candu is cosas, mancai, no andant cumenti iast a bolli. Ma in su mundu de is diletantis puru (custa est una chistioni chi tèngiu badda badda in conca giai de una biga de cidas, e fiat ora puru, oi arrannèsciu a si ndi chistionai unu pagheddeddu), cumenti funtzionat, de su restu, in cussu de is professioneris e, duncas, in su mundu de is grandus campionis e de is scuadras mannas, funt incumintzendi a girai unu bellu pagheddeddu de arriabis.

Su càlciu de is diletantis, duncas, no est feti una chistioni chi pertocat is biddas pitichinninnias, cumenti eus narau medas, ma medas bortas; e no est feti unu modu po fai sprèviai is piciocheddus apustis de una cida de trumentus a scola, o in su logu de su trabballu. In su mundu de sa bòcia de is diletantis ddoi funt puru assòtzius (mancai cussus chi faint parti, chi pertocant is citadis prus mannas, e duncas, is citadis prus arricas) chi arribbant a spendi unu bellu tanti de dinai, po circai de ndi pesai sa rosa prus forti, cun is giogadoris prus bravus chi ddoi funt in dì de oi in s'isula (e a foras de s'isula puru, fadendi su contu ca su numeru de is giogadoris chi ndi lompint de atrus logus, e no feti de su restu de s'Italia, ma de s'Africa puru, po nd'arremonai una, o de su Sud America, chi est unu logu de innoi ndi arribbant, giai de annus e annus, giogadoris abbilis meda).
E duncas, si cumprendit beni custu puru: candu mancai in s'istadi as spèndiu una barca manna de arriabis (cumenti apu sèmpiri intèndiu nai de is bècius de bidda mia etotu), e candu curris po ndi cassai su primu postu de sa lista, e duncas, est craru, sa bìncida de su campionau, una partida chi si serrat in paridadi, mancai, ti iat a podi lassai su tastu marigosu in buca, cumenti estus a podi narai, furriendindi sa cosa de s'italianu etotu.
E no nc'eis a crei, ma cun Scotto eus chistionau de totu custu, e immoi incumintzu puru a si cumbidai, a si intregai, chi mi permiteis de manigiai custus fueddus, totu su chi m'at contau.

Apu chistionau cun s'allenadori de sa Macumerese apustis de sa partida chi ant giogau, in domu cosa insoru etotu, contras a is de su Posada (sa scuadra chi nd'ant pesau in Pasada, chi est una bidda chi fait calincuna cosa cumenti a tres milla animas, prus o mancu, tanti po si cumprendi mellus), su dexennoi de su mesi de Donniassantu (tanti po mi nd'arregodai de cumenti si nci bobat su tempus, o, a su mancu, diaici mi parit, mescamente oi chi est su trinta), e chi si fiat serrada cun su resultau de duus a duus.
Duncas, Scotto m'at contau, po primu cosa, chi cust'annu est trabballendi cun una scuadra, cun una truma de piciocus e duncas, si iat a podi narai diaici puru, cun una rosa, chi est stètia torrada a pesai de bellu e nou, apustis de s'annu passau; e duncas, cantu torras a incumentzai su trabballu, cun piciocus chi mancai no sciint su chi t'abertas de issus, depis fai su contu chi iat a podi serbiri unu tzicheddu de passièntzia in prus; e iast a depi fai su contu, mescamente, ca is resultaus iant a podi essi prus pagu bonus de su chi ti iast a minesciri.
Sa chistioni prus marigosa, candu incumentzas a trabballai cun una scuadra totu noba, est chi, mancai, arrannèscis a giogai bei po una mes'ora, ma a sa fini no arrannescis a ndi cassai totus is tres puntus, poita nc'est sèmpiri calincuna cosa chi, mancai, podit andai a trota. Contras a is de su Posada, po torrai a nosus, is de sa Macumerese ant fatu una partida toga meda po calincuna cosa cumenti a trinta minudus: e po ddu cumprendi, po cumprendi mellus de ita seus chistionendi, bastat a fai su contu chi, in sa primu mes'oredda de giogu funt stètius bonus a ndi pesai duus gol, ma apustis, a su primu sbàlliu, sa scuadra at pèrdiu sa conca, cumenti si narat in italianu puru, est a nai, po manigiai is fueddus chi at imperau Scotto etotu, ca apustis de su primu sbàlliu, sa scuadra incumentzat a fai una biga manna de tontesas, cumenti chi perdessit sa fortza, sa stima.

Si depu narai sa beridadi: su chi m'at contau Scotto m'at fatu pentzai a candu fia unu piciocheddu piticu; m'est sèmpiri capitau, e duncas sciu beni ita bollit nai, de no cumprendi prus nudda, diaderus prus nudda, apustis de unu sbàlliu. Fiat su chi mi sucediat, a su mancu, candu andammu a fai is "guidas" po sa patenti; scieis beni, deu creu, de ita seu chistionendi; est a nai ca candu andamu in machina impari a su maistu, po imparai a guidai sa tialu de machina etotu, mi fadia pigai de is timorias, est a nai ca no arrannèscia, ca no fiat facili, a su mancu po mei, a abarrai selenu; est a nai ca guidammu totu timi-timi, e mi bastàt, diaderus, a fai unu sbàlliu, mancai feti unu, mancai piticheddu, po no cumprendi prus nudda.
Apu sèmpiri tentu custa cosa, de su restu: candu unu maistu mi strunciàt, o candu no arrannèscia a fai una cosa in sa manera chi, mancai, bisammu, intzandus fiat cumenti a ndi arrui aintru de una forada; fiat cumenti chi si ndi studessit sa luxi, e si cumprendit, candu ses in mesu in mesu a s'iscuru, no est facili a cumprendi concas a innoi tirai.
Su de mi ndi torrai a strantaxai apustis chi nd'arruu a terra no est mai stètia una cosa facili, ma fait a nai puru ca, dònnia dònnia borta chi ndi seu arrutu, seu sèmpiri arrannèsciu a mi ndi strantaxai, mancai apustis de una pariga de diis, mancai apustis de cidas e cidas, mancai apustis, fintzas, de mesis e mesis.

Candu nd'arruis, podis arriciri s'agiudu de is atrus, chi est una cosa chi fait sèmpiri prexei, est craru, ma ti iast a podi agatai puru a solu, solu cun tui etotu e cun is arroris chi pertocant a tui e feti a tui; est craru, a tenni calincunu chi ti bolit beni a su costau, e chi mancai tenit po tui calincunu fueddu druci, diaici druci chi parit ca ti ndi potzat sanai de totus is daboris chi ti intendis, est unu regalu mannu chi su Cielu si fait fatu fatu, ma cumenti mi megu deu etotu, cumenti m'arripitu a solu, no podis serrai is personas aintru de is botus de imbirdi cumenti fais, mancai, po nd'arremonai unu, cun sa tamatiga sicada.
Est a nai ca is personas no podint essi sèmpiri a dispositzioni cosa tua, e duncas, nci podint essi diis innoi ti dda depis scabulli contendi apitzus, feti, de tui etotu: de sa conca tua, de sa brenti tua, de su coru cosa tua, de is manus, de is cambas cosa tua.
Duncas, cumenti m'at scoviau Scotto, custa cosa de perdi sa conca, sa tranchillidade, apustis de unu sbàlliu, est unu dannu chi pertocat, mescamente, is piciocheddus prus giòvunus, poita, s'ispera, a su mancu, est custa, candu benis a essi unu piciocu mannu, un omini fatu, cumenti si iat a podi narai, iast a depi sciri beni cumenti ndi bessiri de is foradas innoi nd'arruis.

Ma si cumprendit beni custu puru, candu ses unu piciocheddu giòvunu, no podis tenni su bagàgliu de esperièntzias de unu mannu, mancai no si ndi potzat fai, custu est pagu ma seguru, feti una chistioni de edadi. Est a nai ca ddoi funt piciocheddus piticus meda chi tenint sa fortza, e sa sabiesa, de unu omini de norant'annus, ca a bortas sa vida est sa scola de importu prus mannu, e in una pariga de mesis (mescamente chi nd'arribbant is daboris e is dannus) iast a podi cumprendi, e beni meda, fintzas giai a ddu arrosci, una cantidadi mannas de chistionis chi, mancai, un'antra persona nci ponit dexi o cuindixi annus a imparai.

E no nc'est nudda de mellus, cumenti narànt is antigus grecus etotu, partendi de Eschilo, de su dabori po imparai is letzionis.
Mi parit craru: podis imparai una cosa sighendi a dda fai beni, cun is prexus chi ti nd'arribbant, ma iast a podi imparai is cosas, puru e mescamente, a cropus de scrammentus. E chi si depu narai una cosa, seu arraxonendi meda, ma meda, apitzus de sa chistioni acapiada a is scrammentus. Si depu narai, po primu cosa, chi est unu fueddu chi m'est sèmpiri praxiu meda, e m'est praxiu diaici meda chi apu incumentzau a ddu studiai. E duncas: is antigus grecus (partendi pròpriu de Eschilo, chi s'apu arremonau immubagora) pentzant chi is daboris e is trumentus fessint sa scola mellus po imparai a bivi e, mescamente, sa scola mellus po cumprendi cumenti si fait a sumportai custa mexina marigosa chi, a bortas, est sa vida.
"Pathei mathos", si megànt, chi est cumenti a nai: cun is daboris imparaus a cumprendi cumenti andant is cosas.

In sardu, duncas, candu chistionaus de scrammentus e de scrammentai, seus torrendi, pròpriu, mi parit craru, a sa bidea chi teniànt is antigus grecus apitzus de sa chistioni.
Ita sucedit candu scrammentas? Chi stais diaici mabi (po una cosa chi as fatu, po una cosa chi as papau, o buffau) ca no ti benit prus nemmancu sa bidea, o su disìgiu, de cussa cosa chi t'at ghetau diaici meda in su disisperu.
A mei est sucèdia, po brullai unu pagheddeddu cun bosatrus, chi mi ddu permiteis, una cosa diaici cun su tialu de su licori a su sambucu: unu megama, candu fia ancora unu piciocheddu piticu, e andammu ancora a is scolas superioris (a fai is contu, cussus annus no funt stètius pròprius moddis e drucis, ma seu siguru chi ballat po una biga manna de atra genti puru), mi fia ghetau in brenti, impari a is amigus miu etotu, una butìllia intera de cussu tialu de licori; e me is oras apustis, seu stètiu diaici mabi, de conca e de brenti, ca de sa dì no nd'apu prus tocau nemmancu unu stìddiu. Immoi ca de sa dì funt passaus calincuna cosa cumenti a bint'annus (chi funt giai binticincu, a fai beni is contus) potzu nai, puru, ca su de mi bufai una butìllia de licori in un'ora, no fiat pròpriu sa cosa prus bona chi podia fai po su stògumu cosa mia, ma si cumprendit, candu ses unu piciocheddu no abarras a pentzai a custas cosas, e nci pentzas feti de mannu, e feti, mancai, candu nd'arribbant is daboris.
De sa dì, duncas, apu scrammentau, e a fai su contu, apu scrammentau (e apa a sighiri a scrammentai, custu est pagu ma seguru) de una biga manna de atras cosas, e bai e circa cantu apa a depi scrammentai, ancora, in custa vida, ainnantis de cumprendi totus is cosas chi mi pertocant.
E pròpriu candu arribbas a cumprendi una cantidadi manna de cosas, candu, mancai, arrannèscis a avitai is sbàllius e is dannus (mancai apustis de essi fatu su pròpriu sbàlliu po una bella pariga de bortas), intzandus si iat a podi narai ca ses in s'arrastu giùstu, concas a sa sabiduria.
E chi ses unu giogadori piticu, mancai, ses in s'arrastu giustu po benni a essi unu giogadori de importu, cun unu bellu tanti de esperièntzias a is pabas.

A cantu parit, is cosas chi si biveus, is cosas chi si capitat de bivi, funt cussas chi si faint benni a essi su chi seus; de su restu, nc'est pagu de nai, nosu seus sa biga de cosas chi eus fatu beni in custa vida, e sa biga de cosas chi, mancai, eus sbàlliau. Nosu seus custu.

Ma apustis de totus custus stròllichiminis, torraus a sighiri su chi m'at contau Scotto. Su strobu prus mannu chi at tentu cust'annu, est su de essi dèpiu torrai a partiri de zeru; est a nai ca totu su trabballu chi iat fatu s'annu passau, cun is piciocheddus chi teniàt in sa rosa, po su campionau de su duamilla e bintiduus – duamilla e bintitres, est andau pèrdiu, cumenti si iat a podi narai, poita cussus piciocheddus, a s'acabbu de sa stagioni, ant scerau, ant decìdiu de cambiai scuadra, chi est una cosa chi in su giogu de sa bòcia, e nci iat a mancai atru puru, nci podit stai. Funt is piciocus, de su restu, mi parit craru, e giustu puru, chi scerant s'assòtziu innoi s'agatant mellus, e nc'est de nai, puru (po torrai a pigai una de is chistionis chi apu arremonau ainnantis, in custu artìculu etotu) ca is assòtzius circant de cunvinci is piciocheddus prus bravus a corpus de dinai, chi cumprendeis su chi si bollu nai; est a nai ca deu presidenti de un assòtziu ti promitu unu tantixeddu de dinai po circai de ti cunvinci a giogai po sa scuadra cosa mia.
E si cumprendit cumenti andant is cosas, puru in su mundu de is diletantis. De seguru, po un'allenadori no funt novas bonas: tui, mancai abarras po noi, dexi mesis de sighiu a trabballai cun unu piciocheddu, a ddi fai a cumprendi su chi sbàlliat, su chi iat a podi fai mellus; abarras po diis e diis a ddi fai sbati sa conca me is pròprius esercìtzius, fintzas, giai, a ddu fai diventai mesu macu, e apustis ita sucedit? Chi su piciocheddu pinnigat is bagàglius e si ndi andat, mancai chentza ti narai nemmancu "mesu gràtzias", cumenti si narat.
E pagu importat chi, mancai, tui, chi ses s'allenadori, e tenis in conca sa bidea de cumenti ndi iast a bolli pesai sa scuadra, mescamente in su benidori, de una dì a s'atra t'agatas chentza de nudda, apustis de essi spèndiu totu cussu tempus.

Ma deu creu (diaici nc'aciùngiu un antru stròllichimini, immoi chi nci seu) chi sa pròpriu cosa potzat sucediri dònnia borta chi duas personas si lassant: podit capitai, e capitat, ca duus abarrint cojaus po una biga de annus, chi fetzant fillus, e domu e totu cantu, ma apustis, de una dì a s'atra, s'amori spaciat e duncas is personas si lassant, e s'agatant cun su nudda tra is manus, apustis de una biga manna de tempus passada a trabballai impari, s'unu po s'atra.
E in custu, torra, su mundu de sa bòcia, su giogu de su càlciu, no est atru ca su sprigu de su chi podit sucedi in sa vida cosa nosta etotu.

Scotto, duncas, m'at contau ca no at pòtziu sighiri cun su progetu chi teniat in conca de s'annu passau etotu, e duncas iat giai fatu su contu ca in custa stagioni ndi podiant arribbai, pròpriu cumenti est sucedendi, de su restu, resultaus drucis e, mancai, de sa cida avatu etotu, resultaus prus marigosus; momentus arricus de prexus, e momentus prenus fintzas a cucuru de disprexeis.

Torrendi a nosu, is de sa Macomerese, duncas, funt arrannèscius a binci partidas de importu mannu, cumenti cussa chi ant giogau contras a is de su Santa Justa, in domu allena, tra is atras cosas, e chi funt arrannèscius a binci; ma apustis si funt pèrdius, mancai, aintru de una tassa de acua, cumenti si narat fatu fatu in italianu puru.
«In custu momentu — at sighiu a mi contai Scotto — podeus binci contras de totus is atras scuadras, ma podeus, puru, perdi contras a dònnia scuadras chi s'agataus aranti. Ma est una cosa chi si cumprendit beni chi fadeus su contu chi, impari a is duus piciocheddus giòvunus chi t'apu arremonau ainnantis, si ndi funt andaus de sa scuadra atrus cincu-ses giogadoris tra is prus matucus chi tenestus in sa rosa; diaici, si cumprendit, apu dèpiu torrai a incumentzai de bellu e nou, e in custas cunditzionis no si podeus abertai de binci dònnia partida chi giogaus».

E duncas, cumenti m'arrepitint is allenadoris etotu, dònnia dònnia cida: serbit passièntzia, chi est cussu chi, mancu a ddu fai aposta, ballit po sa vida cosa nosta puru.

Scotto m'at scoviau ca candu fais cabai in campu duus piciocheddus giòvunus, ses oberrendi is portas a is sbàllius; est craru ca unu piciocheddu chi no tenit, mancai, nemmancu bint'annus fatus, e chi ndi tenit, mancai, feti cuindixi, o sexi, potzat sballiai de prus de unu giogadori cun unu stìddiu de esperièntzia in prus. E mancai, unu sbàlliu de unu piciocheddu ti podit fai perdi sa partida, bastat pagu, a bortas, bastat feti una tontesa; ma estus a podi nai, estus a depi nai, puru, ca no funt feti is piciocheddus pitichinninnius a fai is sbàllius, e nci iat a mancai atru puru. Scotto m'at contau, duncas, chi cust'annu est agatendu dificultadis chi, mancai, no s'abertàt, ma custa chistioni puru, ballit po sa vida: tenesu sa conca prena de frasis tipu "no credia ca...", o "no sciia ca...", o "no mi pentzammu ca..."; e invecias in sa vida (ma ballit, prus in piticu, po una partida de càlciu o po una stagioni de giogus) podit sucedit, diaderus, de totu, puru (e mescamente) is cosas prus macas, prus trotas, e prus strambas: cosas chi, candu sucedint, ti lassant a buca oberta, cosas chi, mancai, nemmancu tui etotu nc'arrannescis a nci crei (e mancu mali ca sa chistioni ballit po is cosas bonas puru, cussas chi estus a podi tzerriai miràculus).
E duncas, sa mexina (ballit in su mundu de sa bòcia ma puru e pruschetotu in a vida de dònnia dì) est cussa de si aturai prontus a ndi pigai su bonu, ma puru su malu. Cantu bortas si ddu seus arrepìtiu? Apu lìgiu, pròpriu custas notis passadas, in unu lìbbru scritu de Simone Weil, chi est stètia una filosofa ebrea, nascia in Francia, e chi est fadendumì una bella cumpàngia, de una bella pariga de mesis, cun is legas chi est stètia bona a ndi bogai aforas; e duncas, gràtzias a su trabballu fatu de Simone Weil (chi est morta candu ancora fiat una giòvunedda, fadendi su contu ca no teniat nemmancu corant'annus candu si nd'est andada de custu mundu), seu bènniu a sciri ca puru po is antigus grecus (torraus a issus, poita totu su chi ant scobertu, pentzau e fintzas scritu, diaici mi parit de podi nai, fait parti de is arrexis de sa cultura cosa nosta, est a nai de sa cultura de is ocidentalis) pentzànt, e beni puru, mi parit de podi cumprendi, ca Zeus, ca fiat su deus de importu prus mannu tra totus, podiat regalai a is ominis, e custu ballit po dònnia dònnia dì, cosas bellas e drucis e cosas trotas e marigosas, in parti agualis; e sa cosa prus "spassiosa", ddi nau diaici ma unu pagheddeddu seu brullendi, est ca no podis mai sciri, ainnantis de ti bivi is cosas, chi in su pratu (su pratu chi est sa vida cosa tua etotu) ti nd'at a arrui unu unconi bonu, o unu unconi mau. Ma su chi podis fai, est su de arriciri, cun coru bonu, siat su malu ca su bonu, chi est una de is cosas de importu prus mannu chi nd'ant bogau aforas (torra cun is antigus grecus) is chi tzerriaus stoicus.

E duncas, Scotto m'at scoviau ca no crediàt de depi cumbati cun una cantidadi diaici manna de arroris, ma tenit totu s'esperièntzia, custu est pagu ma seguru, po andai ainnantis cun su trabballu cosa sua, fadendi su contu, pruschetotu, ca is de sa sociedadi, e duncas parteus de su presidenti, ddi ant donau is crais de su progetu in manu, e sa calidadi de unu trabballu, medas bortas, si cumprendit apustis de annus e annus chi ddu acabbas.

E duncas, no nc'eis a crei, ma deu pentzu pròpriu ca po custa cida puru apu spaciau su tempus e pruschetotu su logu po scriri in su sardu campidanesu; si nau sa beridadi: ia abarrai innoi atras cuatru oras a scriri po bosatrus, ma si promitu chi eus a torrai a pigai sa chistioni (de cosas de nai nci nd'est ancora un'antra biga manna, chi no de prus puru) sa cida chi at a benni, cumenti dònnia giòbia, e custu, peròu, feti chi su Cielu at a bolli po nosu su beni po si regalai atras seti diis.

E duncas, no potzu fai atru ca mi augurai, e mescamente s'augurai, chi custu mesi de Idas ndi potzat brintai in manera bona e druci; e isperu de s'agatai totus, chi no de prus puru, giòbia chi at a benni, e chi at a essi su seti, est a nai sa dì ainnantis de sa primu festa de su mesi de Idas.
Si imprassu a forti.

 

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna - IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018

In questo articolo
Campionato:
Argomenti:
Stagione:
2023/2024
Tags:
novas