Salta al contenuto principale
palau fotosquadra

Su prexu e s'afròddiu de is de Su Parau sighius de Marianu Sabino

E duncas, ariseu, a su mancu me in custas zonas, eus potziu tastai su primu unconi (chi mi permiteis de ddu tzerriai diaici) de atonzu, est a nai: una bella passada de acua (che a sa terra e a is matas puru, est craru, fait sèmpiri beni, apustis de totu s'asciutori chi nd'arribbat, dònnia dònnia annu, in s'istadi), e su cielu chi fiat prenu de nuis nieddas cumenti a sa pixi (apu sèmpiri intendiu nai diaici de sa bon'anima de mamma mia), ca sa luxi de su sobi giai giai no nci dda fadiat a nci stupai a foras e a arribbai in custu mundu; fia de diora, de diora meda, chenza de biri unu mengianu diaici scuru e si ddu apu giai scoviau, meda meda atras bortas, chi seu unu pagheddu (po no nai meda!) metereopaticu, po ndi furriai su fueddu de s'italianu, est a nai chi s'umori cosa mia, s'animu miu, abarrat totu badda badda, santzia santzia, a segunda de cumenti si ponit su tempus. No nc'eis a crei mai, e no sciu mancu deu cumenti siat possìbbili, ma s'atonzu, mellus, sa primu parti de s'atonzu, est a nai is primus trinta-coranta diis, mi praxit de ammachiai, cumenti chi totus is fortzas mi torresint in su corpus, e in sa conca e duncas me is crobeddus, cumenti si narat innoi in bidda. Mi praxit meda meda su sobiteddu chi ndi bessit a foras in custas diis, poita no est tropu callenti e fastidiosu, cumenti podit essi su sobi in s'istadi (mescamente chi no tenis s'ocasioni, sa possibbilidadi de ti nci ghetai po ti pasiai in logus de mari o de montagna), e in prus nci fun certas diis, bellas meda, innoi suat unu bentixeddu gentili, ca parit, giai giai, chi ti fatzat is scancèrius a sa cara. Ddu bieis (mellus: ddu ligeis) e ddu cumprendeis a solus de cantu mi pigada beni s'atonzu, ca su mundu in custu perìudu mi parit totu una poesia, ddi nau diaici, e deu mi intendu unu pagheddu unu poeta, mancai is follas de is matas incumentzint a s'incaboriri de grogu e incumentzint a nd'arrui a terra.

E duncas, po custa cida puru, chi est sa de duus de su mesi de Ladàmini, cumenti eis potziu biri e ligi a solus, apu incumentzau s'artìculu chistionendi de su tempus: custu mi permitiri, tra is atras cosas, cumenti s'apu giai nau una bella biga de bortas me in totus is mesis passaus puru, de manigiai totu una cantidadi manna de fueddus chi, mancai, no craculu mai (ddi nau diaici) po ndi pesai is rigas apitzus de is chistionis chi funt acapiadas a su giogu de sa bòcia e chi est, de su restu, sa faina principali de su Diariu Sportivu. Tra pagu, si ddu promitu po diaderus, apa a incumentzai a si contai totu su chi est sucèdiu, de importu, in s'ùrtimu domìnigu po su chi pertocat is campionaus de is diletantis sardus, ma mi iat a praxi puru a nci stichiri atrus duus contixeddus, diaici apu incumentzau a ddus tzerriai cun su tempus. E duncas, si contu custu puru: sa cida passada, in bidda mia (chi est Bidd'e Sorris, cumenti medas de bosatrus sciint giai), ddoi fiat sa festa po Santa Vida, chi nd'ant torra pesau apustis de duus annus de tristuras, po crupa de su tialu de Covid, cumenti scieis beni e mellus de mei. Est stètiu unu prexu, si ddu depu nai, torrai a biri totu sa genti in giru, passilla passilla, chentza pentzamentus lègius in conca, chentza timòrias e, nc'aciungu custu puru, chentza caroteddas cravadas in sa buca e in su nasu; est sètiu cumenti si ndi torrai a scidai apustis de unu bisu lègiu meda, ddi nau diaici. E duncas, cumenti dònnia annu, is bias chi funt totus a giru a giru de sa cresia de Santa Vida, chi s'agatat in su sartu, a unu chilometru, prus o mancu, de su restu de sa bidda, si funt prenas de bendidoris: nci fiat chini teniat muntonis de nuxis e de nuxeddas, nci fiat chini bèndiat tapetus, bistiris e bistimentas, brasciacas e totu una cantidadi de milli atras cosas, partendi de is frundas fatas in linna de ollastu fintzas a arribbai a is scarteddus, chentza si ndi scaresci de una cantidadi manna meda de giogus po pipius (e pipias) e, est craru, no podint mancai, is turronis e una cantidadi manna de drucis. Pròpriu candu fia comparendi unu scarteddu pitichinninniu pitichinninniu (cumenti narat sa bon'anina de sa tzia de mamma mia) ma bellixeddu meda, de unu piciocu de Dèsulu, apu incumentzau a chistionai cun issu de su trabballu cosa mia (chini ti bendit is cosas, a bortas, bollit sciri de innoi nd'arribbat su dinai chi ddi donas e tenis de spendi) e, mescamente, de su progetu in lìngua sarda (is Novas de su Diariu Sportivu, duncas) chi sigu de tres annus. Sa cosa prus bella est chi seus arrannescius a si cumprendi a sa perfetzioni, mancai deu chistionammu in su sardu chi si fueddat in su Campidanu de mesu, e issu m'arrespundessit in su sardu chi si fueddat in Dèsulu (e tocat a nai puru chi tenint unu modu de chistionai, de fai sonai is fueddus, ddi nau diaici, chi mi praxit meda), custu po nai chi iat a essi bellu a sarvai totus is variedadis de sardu, e duncas totus is fueddadas diversas chi s'agatant, ancora, in dì de oi, in s'isula. Totu e duus si seus agataus de acòrdiu in su nai chi po sarvai su sardu serbit chi is personas (e mescamente is piciocus e is piciocas prus giòvunus e giòvanas) torrint a incumentzai a ddu chistionai, dònnia dì, a partiri de su logu de trabballu e, pruschetotu, candu ses in famìllia; custu est s'unicu modu po mantenni bia sa lìngua sarda, poita desinò sa lìngua si morit, est a nai, cumenti m'at nau, e beni, s'amigu miu, chi abarrat frima, stichida e cravada aintru de is pàginas de is libbrus, ma de ingui no ndi bessiri prus; est a nai chi su sardu arriscat de essi una lingua bella, ma morta, cumenti podit essi su latinu, po si cumprendi mellus, chi podis feti studiai, podis mancai imparai beni meda, cun totus is regulas de sa grammatica e totu cantu, ma chi, a sa fini, no manigias po chistionai cun is atrus, me in sa vida de dònnia dì. In prus, una lìngua morta, chi abarrat arrimada aintru de is lìbbrus, no andat ainnantis, est a nai chi no abarrat a su passu cun totus is fueddus nous chi ndi bessint a foras. Si contu totu custu, duncas, po si fai a cumprendi mellus poita intendu e tengiu su bisòngiu de si chistionai, puru, de atras fainas, e no feti de cussas acapiadas a su giogu de sa bòcia in Sardìnnia. Serru cun s'ùrtimu contixeddu po custa cida puru (si ddu promitu e si domandu scusa chi si seu strobbendi prus de su tanti, ma isperu pròpriu de no, poita cussu chi no bollu fai est de si ndi furai su pagu tempus lìbberu chi teneis), ma ddu acapiu a is chistionis de su mundu de sa bòcia, po incumentzai a incarrerai cun is arraxonamentus chi pertocant su càlciu (e fiat ora puru, s'at a megai calincunu de bosatrus): e duncas, po is intervistas (furriendi su fueddu de s'italianu), po is ciaciarradas (mellus diaici, a sa sarda) chi ndi pesu dònnia dònnia cida, apu intendiu a su telèfunu a Mariano Sabinu, chi est s'allenadori (ddi nau diaici), e duncas est cussu chi sighit is piciocus chi giogant in sa scuadra de Su Parau.
Po si contai in duus fueddus sa storia cosa insoru, ndi funt stètius piscaus po nd'artziai (e giogai) in su campionau de sa Primu Categoria a sa fini de su mesi de Agustu, est a nai su bintiseti, candu fiant giai cunvintus de depi curri, torra, in su campionau de sa Segunda Categoria, cumenti a s'annu passau etotu, candu nd'iant cassau su de tres postus in sa lista, cun corantacincu puntus fatus, a is pabas de is de su Casteddu Sardu, chi iant serrau sa stagioni a su primu postu de sa Lista H cun cincuantacuatru puntus (noi in prus de is biancus-birdis-brau de Sabino, po si cumprendi mellus), e a is pabas puru de is de su Sorso (Sossu, a ddu nai a sa tataresa), chi iant serrau sa stagioni cun corantotu puntus, tres in prus de is de Su Parau. E duncas, su prexu e s'affroddiu in domu de is de Su Parau est stètiu mannu meda, ddu podeis cumprendi a solus (nci arribbais a solus, s'iat a podi nai puru), candu funt benius a sciri de depi curri in unu campionau dificili meda, ma togu puru, cumenti cussu de sa Primu Categoria: e duncas, si cumprendit beni, is dirigentis de s'assòtziu ant dèpiu fai totu de cursa, totu de pressi, po ndi pesai una rosa chi podessit essi forti, ma pruschetotu, ant dèpiu circai una bella pariga de piciocheddus giòvunus (cussus chi, furriendi su fueddu de s'italianu, tzerriaus fuori quota) de nci stichiri in sa rosa cosa insoru, poita in su campionau de sa Primu Categoria ddoi est sa regula, est a nai s'obbrigu, po is scuadras, de mandai in campu a su mancu unu piciocheddu piticcu chi tengiat prus pagu de dexiotu annus. Me is primus duas partidas chi ant giogau in sa stagioni noba, est a nai cussa de su duamilla e bintiduus – duamilla e bintritres, is biancu-birdis-brau funt arrannescius a ndi cassai giai duas bìncidas, chi ballint po is primus ses puntus in sa Lista: Su Parau, no parit berus, s'agatat, in dì de oi, a su primu postu, impari a is de su Mesu e Rios de Otieri, apustis de essi bintu sa primu partida, in domu cosa insoru, est a nai a su Stadiu Comunali de Su Parau, contras a is arrubius-grogus de su Fiolinas, chi est sa scuadra de una biddixedda pitichedda meda, chi tenit prus pagu de milli e cincucentus cristianus (custu po si nai, torra, chi su giogu de sa bòcia est una faina de importu mannu puru e pruschetotu me is biddixeddas prus pitichinninnias chi s'agatant in s'isula cosa nosta), e apustis, ant bintu torra, in sa primu partida in domu allena, contras a is de su Lòiri Portu Santu Paolu, cun su resultau de duus a unu. Duncas, de calincuna parti apu lìgiu chi s'afroddiu, su prexu, funt is mexinas prus fortis e prus bonas chi teneus, e si cumprendit beni, po circai de cumbati, de si ndi scabulli, mellus, de totus is dannus de sa vida. E duncas, iat a essi una cosa bella chi dònnia persona agatessit, in sa vida cosa sua, sa faina chi ddi potzat allirgai de prus su coru. Deu no sciu cali funt is cosas chi si fait prus prexei a sighiri: nci funt cussus (e nosu de su Diariu Sportivu ddu scieus beni) chi agatant grandu prexu a curri avatu a una bòcia, dònnia dònnia domìnigu, impari a is atrus cumpàngius; nci funt cussus chi si prexant a passillai impari a unu cani (deu fia unu de cussus, candu apu tentu, po prus de trexi annus, unu callelleddu chi stimammu meda, ma diaici meda chi fortzis is fueddus no bastant po si ddu fai a cumprendi), nci funt cussus chi si prexant a castiai sa televisioni, a ligi poesias o a scriri. A mei puru praxit, fintzas a m'amachiai, a scriri, antzi, si pozu nai chi fortzis, chentza de scriri no potzu abarrai (e nemmancu chenza de ligi una bella pariga de pàginas, dònnia noti ainnantis de mi nci crocai in su letu), pròpriu cumenti unu giogadori de bòcia chi no podit bivi chentza càlciu, o cumenti unu chi est innamorau de una picioca (o de unu piciocu, iat a balli aguali, e nc'iat a mancai atru puru) e no nci da fait a abarrai atesu de sa sposa nemmancu po un'ora. E duncas, su chi si potzu augurai, po serrai sa chistioni, est de arrannesci a agatai sa faina giusta chi si potzat preni su coru, fintzas a cucuru, de prexu e de afroddiu. E immoi, giai chi ddus apu arremonaus, si contu, sèmpiri chistionendi de afroddiu e de prexu, cumenti funt andendi is cosas me in domu de is de Su Parau, cun is fueddus, pròpriu, de Mariano Sabino, chi s'at scoviau: «De seguru no podestus bisai de partiri mellus de su chi eus fatu, fadendi su contu chi po medas piciocus chi faint parti de sa rosa cosa nosta, custu est su primu annu, est a nai sa primu bessida in su campionau de sa Primu Categoria. Impari a totu sa cantidadi manna de piciocheddus giòvunus chi eus scerau po fai parti de sa scuadra, e chi funt personas sèrias e no feti giogadoris bravus e fortis de bòcia, ddoi funt puru unus cantus de piciocus prus matucus, chi funt donendumì una bella manu de agiudu in su trabballu chi fatzu dònnia cida in su campu, a partiri de is allenamentus fintzas a arribbai, est craru, a is partidas de su dòminigu». Me is primus centu e otanta minudus de giogu, is de Su Parau nd'ant cassau ses puntus, grais cumenti s'oru, cumenti si narat, poita ddus ant pigaus me is duas partidas contras a duas scuadras chi ant a curri, cumenti a is biancu-birdis-brau etotu, po circai de ndi cassai sa sarvesa. «Sa cosa chi m'est praxia de prus, chenza pentzai a is resultaus, chi fun stètius bonus meda, est craru, est sa crèschida chi is piciocus cosa mia ant fatu po su chi poertocat sa calidadi de su giogu e po su chi pertocat su carateri chi nc'ant postu po binci sa partida. Est craru, peròu, chi podeus mellorai, e meda puru: po custu tengiu una biga de isperas bonas po su chi pertocat su benidori cosa nosta».
Mariano Sabino agoa sighit e scoviat: «Bolestus fai a biri a totus de podi curri, chentza bregùngias e chentza timorias, in su campionau de sa Primu Categoria e sa primu partida chi eus giogau contras a is de su Fiolina s'at donau unu bellu tanti de coràgiu po sighiri a curri, a forti e a conca arta». Sabino fait is cumplimentus a is aversàrius: «Is de su Fiolina ant fatu a biri, in campu, de essi una bella scuadrixedda, toga e tostada, ddi nau diaici; nosu peròu bolestus fai una bella figura aranti a is tifosus cosa nosta, e gràtzias a Deus, cumenti si narat, is cosas funt andadas beni meda po nosu». Torrendi a sa chistioni de s'afroddiu, is de Su Parau funt sighius, dònnia dònnia cida, puru me is partidas chi giogant a foras, atesu de domu, de una biga manna de personas, mascus e feminas, chi si prexant a fai su tifu po sa scuadra de càlciu de sa bidda. «Funt su de doxis ominis in campu po su chi pertocat sa scuadra nosta, ddi nau diaici; seus fortunaus meda a podi arriciri totu s'amori e sa stima de sa genti chi si sighit po is partidas; dònnia domìnigu teneus una biga manna de genti chi tzerriat e fait su tifu po nosu, nareus puru chi nci funt pagu scuadras chi tenint una cantidadi manna de tifosus chi ddus sighint diaici. Pròpriu po custu, nosu no podeus fai atru chi circai de giogai, dònnia dònnia borta, sa partida prus toga e bella e, pruschetotu, prus spassiosa chi podeus. Custu est su chi boleus fai in su benidori puru, fintzas a s'ùrtima partida (chi s'at a giogai su bintitres de su mesi de Abrili ndr); candu ant a acabbai is giogus eus a fai totus is contus, po cumprendi chi seus stètius bravus o no». Mariano Sabino tenit is bideas craras po su chi pertocat sa bia chi is giogadoris cosa sua ant a depi sighiri. «No podeus fai atru chi trabballai cumenti eus fatu fintzas a immoi; scieus beni chi sa stagioni at a essi longa e nc'at a essi de trumentai, est craru; po nosu dònnia partida at a essi cumenti una finali, si narat diaici, una de cussas partidas, duncas, chi depis binci po s'ammarolla. S'ùnica cosa chi depeus fai est cussa de ndi pesai unu campionau, una cursa de importu, cosa chi eus a circai de fai fintzas a s'ùrtimu segundu de giogu. Est craru, boleus cassai sa sarvesa, chi s'at a permiti de giogai torra in sa Primu Categoria puru s'annu chi at a benni, ma in su mundu de sa bòcia podis puru bisai de arribbai prus in artu de su chi pentzas de fai, chentza si ndi scaresci mai chi cabaus in campu pruschetotu po su spàssiu e, duncas, po si spàssiai. Po immoi no podeus fai atru che pentzai a su trabballu cosa nosta, apustis eus a biri ita totu nd'eus bogau a foras».
 

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna. IMPRENTAS 2021-2022. LR 22/2018 art. 22
 

In questo articolo
Squadre:
Campionato:
Argomenti:
Stagione:
2022/2023
Tags:
Prima Categoria
Girone D