Salta al contenuto principale
Gigi Riva

Sa Sardìnnia e s'Italia prangint po sa morti de Gigi Riva: in su cielu siat!

E duncas, arriendi e brullendi (cumenti si narat), mancai totu trisia-trisia (cumenti si narat, torra, a su mancu in bidda mia) nci dda apu fata (e nci dda eus fata, ballit po bosatrus puru, duncas, chi custus articulus ddus ligeis) a lompi a s'ùrtimu giòbia de su mesi de Gennàrgiu, chi est, mescamente po su chi pertocat sa segunda parti, unu de is prus tostadatzus de scroxai (e de nci inguti), e mancu mali, mi megu a solu a solu, chi seus brintaus, giai de una cidixedda, a nai sa beridadi, in su tempus de su Carrasciali, e custu bollit nai (a su mancu po mei, est craru) chi potzu agatai calincunu scancèriu, pruschetotu in sa cosa de papai, fadendi su contu chi po atrus binti diis, prus o mancu, m'apa a podi permitiri puru calincunu drucixeddu, o un arrogheddeddu de casu, e apustis at a incumentzai sa caresima, chi ant a essi, duncas, coranta diis meda ma meda prus grais. Ma de custu nd'eus a chistionai mellus, nci podeis scumiti, in su benidori, candu nd'at a arribbai su momentu giustu, cumenti si narat.

E duncas, est cun su coru prenu fintzas a cucuru de su disprexei ca incumintzu a scriri custas rigas, e bosatrus, deu creu, si podeis immaginai puru su poita; de su restu in custas ùrtimas binticuatru-corantotu oras no si chistionat giai giai de atru, a su mancu innoi in s'isula, e a su mancu tra is tifosus (diaici ddus tzerriaus) de is scuadras de bòcia, ballit po is chi sighint is diletantis e ballit, mescamente, puru, po is chi sighint is giogus de is professioneris. De su restu, s'apu giai contau meda, meda bortas cumenti seu costumau a ndi pesai is artìculus in sardu: scieis beni ca no sciu mai cali arrastu ant a pigai is legas, ma po custa cida, a nai sa beridadi, tèngiu sa mesa giai cuncodrada (...po giogai a fai su poeta), chi cumprendeis su chi si bollu nai.

E duncas, seu seguru ca ddu eis giai cumprendiu: no potzu no chistionai, a su mancu unu pagheddeddu (mi parit su mìnimu, su prus pagu chi potzu fai, cumenti si narat) apitzus de sa morti de Gigi Riva, chi est stètiu, incumentzaus diaici, unu de is giogadoris prus fortis chi eus tentu in Italia, e de seguru, unu de is giogadoris prus fortis (chi no su prus forti de totus) chi ant giogau cun sa camisedda de su Casteddu in custus ùrtimus sessanta-setanta annus. Sa genti, a cantu parit (de su chi potzu cumprendi, a su mancu, castiendi ita totu ndi bessit aforas e est bessendindi aforas in cussu tialu de Facebook), no megat a chistionai de atru, e nosu de su Diàriu Sportivu no podeus fai atru ca circai de nc'aciungi sa bidea cosa nosta apitzus de sa chistioni.

Su chi apa a circai de fai est cussu de arraxonai apitzus de sa lega (e de is chistionis acapiadas a sa morti, po primu) ponendinci (chi nc'arrannèsciu) unu tzicheddu de cussa chi tzerriaus "filosofia", e chi est una de is cosas de importu prus mannas chi mi funt sucèdias, chi mi funt capitadas in custa vida: est a nai ca su de tenni sa possibbilidadi de studiai cussa materia, cussu argomentu de imparu (cumenti si iat a podi narai, puru) m'at permìtiu, m'at agiudau, po ddu narai mellus, a oberri sa conca, e is ogus; de ammanniai sa capacidadi de arraxonai, chi sigheis su chi seu circhendi de si nai.
Apu sèmpiri intèndiu narai ca sa filosofia no serbit a nudda: no si iat a depi incrubai a su dinai, no si iat a depi incrubai a sa polìtica, no si iat a depi incrubai a s'onori; custu boleus narai candu si megaus ca sa filosofia "no serbit a nudda". Iat a depi serbiri, feti, a sanai s'anima de is ominis (e de is feminas puru, po sa caridadi de Deus, e nci iat a mancai atru puru) candu est prena a cucuru de disprexei; iat a depi serbiri a agatai sa manera mellus po bivi, in custu mundu, in custa vida. Iat a depi serbiri a s'agiudai a cumprendi is cosas prus mistèriosas chi ddoi funt; iat a depi serbiri a s'agiudai a fai unu trabballu mannu, apitzus de nosu etotu, circhendi de curri concas a su mellus, e no, de seguru, concas a su peus.
Po su chi mi pertocat de acanta, sa filosofia m'at agiudau a agatai una bia po ndi cassai is arrespustas a is dudas e a is preguntas chi mi crescint (manigiu custu fueddu), pròpriu cumenti chi fessint matixeddas (sigu a giogai a fai su poeta, chi no si dispraxit tropu e sèmpiri chi mi ddu permiteis ), aintru de sa conca (mesu maca, po no nai maca totali) chi mi potu avatu de calincuna cosa cumenti a corantatres annus.

E duncas, si naru sa beridadi, m'est capitau meda, meda bortas de arraxonai (mancai cun is amigus e is amigas etotu, ma puru a solu, chentza s'agiudu de nesciunu) apitzus de custu giogu machillotu chi est sa vida, e duncas, de arraxonai apitzus de sa morti puru.

Duncas, si iat a podi incarrerai s'arraxonamentu diaici: una de is cosas prus craras e prus seguras (fortzis, mi benit de narai diaici, est sa cosa prus crara e prus segura de totus, e pertocat, cosa de importu ancora prus mannu, totus is personas: is poberus cumenti is arricus, is bellus e is lègius) chi ddoi funt in custu mundu, e in custa vida, est chi si depeus morri.
Po partiri cun unu bellu tzicheddu de filosofia (cumenti s'apu promìtiu ainnantis), tèngiu sèmpiri badda-badda in conca is fueddus scritus de Martin Heidegger, unu de is filosofus tedescus de importu prus mannu chi funt nascius in Germania a sa fini de su milli e otucentus (po essi prus pretzisuss, Heidegger est nasciu, est arribbau in custu mundu, mi benit de ddu nai diaici, in su milli e otucentus e otantanoi), naràt ca unu pipiu, chi mancai tenit feti unu segundu de vida, o unu minudu, o fintzas un'ora, est giai bastanti bèciu po si morri. Ca sa morti no est una chistioni de edadi, antzis.

Cumenti apu giai narau (e cumenti apu agatau, e lìgiu, in calincunu lìbbru), sa morti (cumenti a sa gratzia de Deus etotu) est a trassa de s'acua chi ndi cabat de su cielu candu proit (o cumenti a sa luxi de su sobi, mellus ancora cumenti a esèmpiu): ferrit a totus.
Duncas, arribbu acoitu a su primu puntu de sa chistioni (ddi nau diaici, furendindi unu pagheddu su modu de nai de s'italianu): Gigi Riva si nd'est studau, cumenti scieis beni, lunis a su mengianu (a is ses de su merì, prus o mancu) in s'uspidali de su Brotzu, in Casteddu, innoi est stètiu arriciu (ddi nau diaici) a is tres de sa noti (de sa noti tra su dominigu e su lunis, si cumprendit) poita no si intendiat beni.
Teniat setantanoi annus, e duncas, si podit narai ca no fiat prus unu piciocheddu, mancai in custu mundu, in custa vida (e pruschetotu in s'isula cosa nosta) ddoi siant personas (mascus e mescamente femineddas puru) chi lompint giai giai a centus annus (chi no calincuna cosa de prus puru).
E candu unu nc'arrannescit a lompi a cussa edadi (po Riva chistionaus giai giai de otant'annus, e no funt pagus de seguru) sa primu cosa chi mi benit de narai est: diaici totus! Chi est una genia de auguriu, ddi nau diaici, chi seus costumaus a si fai innoi in s'isula.
E de su restu (torru a sa filosofia e a Heidegger) scieus beni (mancai si bengiat mellus a no nci pentzai prus de su tanti) ca seus innoi po si morri puru (e no feti po si preni sa brenti cun sa cosa de papai), e depeus fai su contu ca, dònnia dònnia dì, si morint pipius (de dònnia edadi) e genti prus matuca puru chi mancai no est ancora lòmpia a cincuantannus; duncas, setantanoi girus in custa giostra maca (diaici mi parit sa vida, a bortas) no funt pagus.

E no funt pagus (e nc'apa a torrai mellus tra pagu), mescamente, chi arrannescis a lassai un arregodu mannu (un arrastu, si iat a podi narai puru) in sa conca e in su coru de sa genti, cumenti at fatu Riva, de su restu.

Duncas, scieus, de is dotoris chi ddu ant sighiu fintzas a is ùrtimus segundus de sa vida cosa sua, chi Riva s'est intèndiu mabi su dominigu a noti e s'est acutu a s'uspidali (cumenti seus costumaus a fai totus, o giai totus) po circai de cumprendi ita fiat sucedendi; duncas, su mengianu avatu, a faciora de is dexi e mesu, ddi ant fatu un esami a su coru e si ndi funt acataus ca ddoi fiat calincuna cosa chi no fiat andendi beni; su coru, de su restu, est una de is partis de su cropus cosa nosta chi si donat is trumentus prus mannus, e ballit po is prus matucus de edadi ma ballit, puru, po is prus giòvuneddus.

E de su restu, pròpriu in custas oras, po torrai ancora a su chi narat Heidegger, m'est benida in conca sa storia, trista meda, de Davide Astori, un antru giogadori chi at giogau impari a is de su Casteddu me is annus passaus, chi si nd'est studau candu teniat feti trintunu annus, sèmpiri po unu dannu a su coru, e custu mancai fessit un atleta, cumenti ddus tzerriaus, e duncas mancai fessit una persona chi s'agatàt in forma, in bonsa saludi, e cun totu chi fiat sighiu de una truma manna de dotoris, dì po dì, cumenti sucedit a is grandus campionis chi giogant me is grandus scuadras de sa Sèrie A, de su restu.

Ma torraus a Riva e a is ùrtimus minudus, a is ùrtimas oras de sa vida cosa sua: apustis de s'esami chi is dotoris ddi ant fatu, ant cumprendiu ca sa situatzioni no fiat simpli de aderetzai: si ndi funt acataus acoitu, duncas, chi ddoi fiat unu dannu mannu a su coru de Riva e ddi ant propònniu de ddi fai un interventu, cumenti si narat, po circai de sanai is cosas.
Si cumprendit beni: un interventu a su coru est sèmpiri una cosa unu pagheddeddu delicada, mescamente candu ses matucu de edadi (is interventus, a nai sa beridadi, funt delicaus puru po is giòvunus o po is prus piticheddus de edadi, nci iat a mancai atru puru), e duncas nc'est sèmpiri s'arriscu, su perìgulu, de nc'abarrai (de nc'abarrai asuta de is ferrus, cumenti si iat a podi narai furendindi sa cosa de s'italianu etotu).

E duncas, si cumprendit, Riva no si dda est intendia de si fai oberri is piturras (ddi nau diaici) chentza de ndi chistionai, ainnantis, a su mancu unu pagheddeddu cun is parentis cosa sua: est berus, in campu est sèmpiri stètiu unu leoni (e chini at tentu sa bona sorti de ddu biri gioghendi sciit beni ita seu narendi), ma a bortas sa vida ti ponit aranti a isceberus, a isceras chi funt meda, meda prus tostadas de su chi si podeus mancai feti immaginai.

E duncas, deu creu, est normali (po manigiai custu fueddu) chi unu si ndi potzat atzicai unu pagheddeddu, candu s'agatat aranti a dannus diaici mannus. E torru a sa chistioni chi apu pigau ainnantis: sa filosofia iat a depi serbiri, puru, po si fai agatai prontus candu si nd'arribbant apitzus de sa conca arroris mannus; est a nai ca, chi arrannèsceus a nd'arrexonai (impari a nosu etotu, po incumentzai, e a pustis, mancai, cun is atrus puru) ainnantis chi nd'arribbant is dannus, intzandus arrannèsceus a si fai aturai prontus candu depeus pigai is decisionis chi si pertocant.

E duncas, Riva at scerau de abertai unu pagheddeddu (fessit puru e feti una mes'oredda) po circai de cumprendi cali fessit sa cosa mellus de fai, ma sa morti at fatu prima de issu.

A contai cumenti funt andadas is cosas, est stètiu su diretori de su Brotzu, Raimondo Pinna, in un atobiu chi nd'ant pesau cun is giornalistas (cussa chi in italianu si tzerriat, e tzerriaus, "Cuferèntzia po sa stampa"): de su chi seus benius a sciri, duncas, Gigi Riva sunfriàt, giai de unu bellu pagheddu de tempus, a su coru, e is cosas si funt fatas ancora prus tostadas sa noti de su dominigu. Is dotoris si funt acutus a ddi nai ca nci fiat su bisòngiu de ddi fai un interventu, ma Riva, chi fiat abbili de cumprendi su chi fiat sucedendi, e duncas podiat pigai sa decisioni a solu, at prefèrriu abertai unu pagheddeddu, po tennis su tempus, mancai, de ndi chistionai cun sa mulleri. A faciora de is ses de su merì de su lunis, Riva fiat in cumpàngia de sa pobidda e stadiat bastanti beni (est a nai ca pariat ca su dannu mannu, e mau, fessit unu pagheddeddu prus lèbiu, a su mancu, de su chi fiat, e pariat, a su noti ainnantis), ma ddu scieis mellus de mei cantu podit essi tonta, e balossa (chi mi permiteis de manigiai custu fueddu chi apu sèmpiri intèndiu narai innoi in Bidd'e Sorris, e mescamente, de sa buca de sa bon'anima de unu tziu de mamma mia, ca, si sticu sa cosa tra custas rigas etotu, cumenti si narat in italianu, po m'acapiai a Heidegger e a sa chistioni chi no nc'est una edadi pretzisa po si morri o po s'amobadiai, si ndi fiat buscau un ictus, cumenti si narat, est a nai ca ddi fiat cabada guta candu fiat giòvuneddu, e duncas est abarrau po annus e annus e annus cun una paralisia chi no ddi at permitiu nè de trabballai torra, fadiat su massaju impari a totus is fradis etotu, nè de podi chistionai beni, teniat sa buca po metadi siddada, e sa cosa balliat puru po una camba, po unu bratzu e po una manu) sa morti: apustis de una pariga de minudus, su coru s'est frimau, mancai is dotoris fessint sighendi sa situatzioni.

Is fueddus de Raimondo Piras m'ant donau de pentzai (cumenti si iat a podi narai): Riva teniat una possibbilidadi po si sarvai (custu est su parri de is dotoris, a su mancu), po circai de allonghiai sa vida cosa sua, ma at scerau de no ndi fai nudda. Candu apu lìgiu custus fueddus, m'est benida in conca (mancai no nci brintit meda, ma calincuna cosa nci brintat, e immoi si naru su poita puru) sa storia de Bob Marley, chi iat tentu unu mabi a unu didu de su pei, ma po motivus acapiaus a is bideas chi teniat, apitzus de sa religioni, de sa vida, de is mexinas e de totu su restu de is chistionis, iat arrefudau de si ndi fai segai su didu mobadiu, mancai fessit una cosa chi ddu podiat sarvai de sa morti. De su didu de su pei, su mabi lègiu (cussa mobadia, dda tzerriant ancora, cun su coru prenu de spramas, is bècius de is biddas de s'isula...) si fiat spratu a su figau, a is prumonis e fintzas a nd'arribbai a su crobeddu (una storia lègia chi, peròu, at pertocau una biga manna de atrus cristianus, e atras cristianas, mescamente in custus ùrtimus annus). Me is ùrtimus segundus de sa vida cosa sua, Marley s'at lassau una letzioni de importu mannu, candu iat narau a unu de is fillus, Ziggy Marley: «Su dinai no podint comperai sa vida».

E custu, duncas, po torrai a sa chistioni chi apu pigau ainnantis, de su fatu ca sa morti atumbat apitzus de is poberus ma apitzus de is arricus puru (e a sa lista de arricus chi si funt depius arrendi a sa morti, mancai giòvuneddus, nci podeus stichiri puru Steve Jobs, chi si nd'est studau, cumenti scieis, in su duamilla e undixi, candu teniat cincuantacincu annus d'edadi, sa pròpriu edadi chi teniat sa bon'anima de mamma mia).

E parit giai giai de ddus intendi, is bècius chi si megant, mancai sètzius a si pigai su sobi in pratza: «Candu arribbat s'ora, candu su meri ti tzerriat, no nc'est nudda de atru de fai ca arrespundi: seu lompendi».
Po Carl Gustav Jung, chi est stètiu unu de is dotoris de s'ànima (ndi furriu diaici su fueddu "psicologo", chi no si dispraxit tropu), de totus is tempus, una de is cosas de importu prus mannu in sa vida de s'omini, una de is fainas de importu prus mannu, est cussa de si cuncodrai, dì po dì, po essi prontus a lassai armis e bagàglius, cumenti si narat, candu nd'arrribbat s'ora cosa nosta; est a nai, mellus: una de is cosas de importu prus manna, in custa vida, est cussa de si fai aturai prontus po candu nd'arribbat sa morti. E sciu puru ca po medas personas, po medas cristianus, custu de pentzai a sa morti ainnantis chi nd'arribbit (custu de abarrai totu pentzendi a sa morti, mancai chentza tenni dannus o mobadias) est una cosa aforas de conca; nd'apu chistionau cun una truma de amigus e de amigus, de pagu, e issus funt stètius de acòrdiu in su narai ca "est mellus, mellus meda, a pentzai a cosas drucis, e bellas, antzis ca abarrai a pentzai a una cosa lègia meda, cumenti iat a podi essi sa morti".

Ma apustis, nci funt puru cussus chi pentzant (is tibetanus, po arremonai un esèmpiu) ca sa morti siat a trassa de una porta, ca si permitit de passai de custu mundu (unu mundu macu meda, ddu torru a arrapiti, poita a bortas, e po diaderus, custu pianeta mi parit giai giai una gabbia po is macus, fadendi su contu de totus is porcherias chi seus bonus a ndi pesai, cumenti iat a podi essi sa tialu de gherra ca is israelianus nd'ant pesau, torra, contras a cussus poburus palestinesus, acorraus in unu furrungoneddu de terra, chentza acua, currenti e eletricidadi, chentza giai prus domus e chentza, giai giai, prus uspidalis. Ma custa, seu bonu a nc'arribbai a solu, est totu un'antra pariga de maigas, cumenti si narat in italianu puru), de lassai custu mundu, innoi teneus sa possibbilidadi de imparai una biga manna de cosas (e de ndi fai, de ndi pesai un antru bellu tanti puru), po si torrai a imprassai cun Deus, cumenti si iat a podi narai.

E duncas, a su mancu a fueddus, no nci iat a depi essi nudda de timi.
Ma poi, candu s'agataus a faci a faci cun sa morti cosa nosta, seu seguru chi, unu pagheddeddu, is cosas si faint prus tostadatzas de su chi, mancai, podeus immaginai.

E pròpriu po custu seu de acòrdiu cun Jung, e circu, dì po dì, detrabballai, apitzus de mei etotu, po essi prontu po candu at arribbai s'ora cosa mia.

Ma torraus a sa storia de Gigi Riva e, mescamente, a is fueddus de is dotoris, chi ant contau a totus cumenti funt andadas is cosas. Bruno Loi, duncas, at scoviau ca sa situatzioni fiat delicada meda, est a nai, cun atrus fueddus, chi Riva fiat pigau mabi: candu una persona stait diaici, sa primu cosa ca is dotoris consillant de fai est cussa de atacai cun s'interventu; is dotoris ddu iant a essi fatu acoitu, e si cumprendit ca funt ingunis me is uspidalis po circai de curai sa genti chi no si intendit beni, ma chentza de su cunsensu, de sa volontade, de sa decisioni de su mobadiu, no si podit fai nudda.

Duncas is dotoris ant dèpiu abertai (no teniant atra possibbilidadi, de su restu) chi Riva ndi chistionessit cun sa famillia cosa sua. Coghi, peròu, candu t'agatas in custas cunditzionis, ti podit capitai ca is cosas potzant peorai in una farrancada de segundus, ca sa vida (e sa morti) si nd'arregodant (mancai fortzis no nci ndi fessit bisòngiu) ca su tempus ca teneus spaciat, pròpriu cumenti spaciant totus is cosas chi ddoi funt in custa terra, asuta de custu cielu, cumenti si narat.

E duncas, a custu puntu de sa chistioni, mi benint in conca is fueddus de is antigus fiosofus cinesus (e mescmente, is fueddus de Ciuang Ze, ca agatais scritu puru cumenti Chuang-tzu), chi si megànt ca totu su chi ndi artziat (concas a su cielu) a sa fini est acapiau a su destinu (ddi nau diaici) de ndi torrai torra in bàsciu; totu cussu chi nascit tenit su destinu de si morri; totu su chi agataus in custa vida ddu eus a perdi, ddu eus a lassai in custu mundu etotu.

E nc'est unu antru contixeddu puru, ca mi benit in conca pentzendi a su libbru de Ciuang Ze e chi si tzerriada, furriai in sardu, "Acuas de s'atonzu": duncas contant ca pròpriu sa dì chi si fiat morta sa mulleri de Ciuang Ze, is amigus ddu iant agatau setziu in terra, sonendi (est a nai, mellus, batendi is didus de is manus) una genia de trambullana, cumenti chi no fessit sucèdiu nudda, e chentza nemmancu una lagrima. Duncas is amigus iant domandau a Ciaung Ze cumenti fessit possibbili ca no tenessit disprexeis po su chi fiat sucèdiu a sa pober'anima de sa pobidda, e Ciuang Ze iat arrespustu ca iat tentu sa fortuna, sa bona sorti de abarrai impari a sa femina chi stimmada po annus e annus e annus (sa mulleri, difatis, si fiat morta candu fiat bella matuca de edadi) e ca duncas no teniat pròpriu nudda de murrungiai, fadendi su contu de totu su chi iat arriciu de su Cielu.

E de su restu, sa morti est una cosa naturali, mi benit de narai, impari a Ciuang Ze etotu: una cosa naturali, mi benit de ddu nai diaici, cumenti podit essi sa fami, sa sidi, su frius o sa basca po unu cristianu biu.

Ma torraus a Bruno Loi, chi si nd'at arregodau ca bastant una pariga feti de segundus po s'agatai aranti de unu dannu mannu, est a nai ca, cumenti s'apu arremonau imubagora, is cosas podint pejorai de unu momentu a s'atru, e intzandus si fait tropu, tropu tradu po podi circai de sanai su mabi.

Su coru de Riva, duncas, at acabbau de bati, diaici, de unu momentu a s'atru, e is dotoris ant circau de ddu agiudai cun cussu chi, in italianu tzerriaus "massaggio cardiaco" (Cariu a su coru, si iat a podi furriai); a cussu puntu is dotoris ant circau fintzas de ddi oberri is piturras po di tasinantai su coru, ma no funt arrannèscius a ddu sarvai.

Po Marcu Corda, invecias, chi est su diretori de su repartu de cardiologia de s'uspidali Brotzu, Riva no si dda est intendia de si fai corrovai su coru de is dotoris; po su parri de Corda, duncas, Riva at tentu paura (cumenti si narat), est a nai ca s'est agatau cun sa conca prena de timorias, po ddu nai manigiendi atrus fueddus.

E no nci iat a essi nudda de strambu in custu: sa morti est, fortzis, sa prova prus manna ca unu cristianu (o una cristiana, e no seus chistionendi feti de is chi creint in Gesù Cristu, ma seus chistionendi de totus is ominis e is feminas chi s'agatant, e si funt agataus, e s'ant a agatai, in custa terra) depit afrontai; e podis tenni su coru forti e mannu cumenti cussu de unu leoni (cumenti si narat fatu fatu) ma custu no bollit nai ca no potzast tenni dudas, o timorias, in unu de is momentus de importu prus mannu.

Mancai, in sa carriera cosa tua (seu fadendi su contu de totu su chi s'est depiu bivi Riva candu giogat a bòcia cun su Casteddu), ti ndi ses scabulliu de responsabbilidadis de importu mannu (cumenti sa de giogai una partida de importu contras a una scuadra prus forti de sa tua, o cumenti cussa, mancai, de tirai sa bòcia de is undixi metrus in una partida finali de is Mondialis), ma custu no bollit nai ca tenis sa conca (e su coru) de ferru.

E mi praxit, e meda puru, custa cosa de ndi bessiri aforas de sa vida, mancai, cun totus is debbilesas chi unu omini tenit, a bortas, aintru de su coru.

Ma de su restu, Gigi Riva fiat famosu po is decisionis chi at pigau in sa carriera cosa sua, in sa carriera de giogadori.
Cumenti at nau "no" a is dotoris chi ddi boliant sperrai is piturras po ddi tasinantai su coru, difatis, iat a nau "no" puru a Gianni Agnelli, su presidenti de sa Fiat, e de sa Juventus puru, e duncas unu de is ominis prus arricus de totu Italia, ca in su milli e noicentus setantatres iat circau de ddu cunvinci a lassai sa Sardìnnia, e duncas sa scuadra de su Casteddu, po andai a giogai a Torinu, cun sa camisedda bianca e niedda.

A nai sa beridadi, no funt medas is personas ca arribbant a refudai una barca de dinai (cumenti si narat), mancai po sighiri sa boxi, is consillus chi nd'arribbant de su coru; est a nai ca pentzaus a si preni su tialu de portafògliu, e apustis, "chi s'est biu s'est biu", cumenti si narat.
E duncas, cun cussu isceberu, Gigi Riva iat decidiu de sighiri a andai ainnantis cun s'acapaiu cun sa scuadra de s'isula, e de sa citadi de Casteddu.
E pròpriu po custu (ma no feti po custu), Riva est brintau me in su coru (torra a chistionai de coru...ca parit una brulla) de totus is tifosus, e de totus cussus chi, mancai, tifosus (mannus) no fiant de seguru, ma si funt cummovius po una de is storias prus togas chi ndi siant bessidas aforas de su mundu de sa bòcia.

E intzandus, su chi mi benit de fai immoi, est cussa de andai a castiai, impari a bosatrus, ita totu at fatu Gigi Riva in sa carriera cosa sua: fadendi su contu ca, cumenti apu giai scritu a s'incumentzu de custu articolu etotu, sa morti est una cosa segura in custa vida, sa cosa de importu prus mannu benit a essi totu su chi fadeus (o chi no fadeus, iat a podi balli aguali) in s'interis chi s'agataus in custu mundu. Est su chi lassas in su coru de sa genti, duncas, me is arregodus de is personas, chi est cumenti a ponni una frima, a lassai unu stiddiu de oru (mi benit de ddu nai diaici, a trassa de poeta) in unu mundu chi a bortas est iscuru, e marigosu.

Riva fiat nàsciu in su milli e noicentus corantacuatru (a su tempus de sa Segunda Gherra Mondiali, po si cumprendit mellus) in Leggiuno, chi est una biddixedda chi s'agatat aranti aranti de su Lago Magiore; apustis de una stagioni innoi iat giogau impari a is de su Legnano, in Sèrie C, fiat stètiu pigau (cumenti si narat...) de is de su Casteddu, in su milli e noicentus sessantatres, candu teniat, duncas (a fai is contus nci poneus pagu meda) dexannoi annus (candu fiat, duncas, feti unu piciocheddu, si cumprendit).

S'acapiu de Riva cun sa scuadra de su Casteddu est sighiu a andai ainnantis po annus e annus: bastat a nai ca at giogau calincunca cosa cumenti a trescentus e cuindixi partidas (no funt pagus de seguru!), cun calincuna cosa cumenti a centu e sessantacuatru gol fatus; impari a is de su Casteddu, duncas, fiat arrannèsciu a binci su "Scudetu" (cumenti si iat a podi narai, furendindi su fueddu de s'italianu) in sa stagioni de su milli e noicentus sessantanoi – milli e noicentus setanta, chi est, de su restu (gei ddu eis a sciri, ma deu seu innoi po si ddu arregodai), s'ùnicu campionau, po su chi pertocat is giogus de sa Sèrie A, est craru, bintu de is de su Casteddu, a su mancu de candu s'agatat sa scuadra.

Duncas, Riva s'est agatau diaici beni in Sardìnnia, e in Casteddu pruschetotu, chi s'est fatu sa famìllia innoi: est stètiu unu de cussus chi mancai ndi siant lòmpius de foras, at acutu a si innamorai, cumenti si narat, de s'isula bella e stimada cosa nosta.

Po is de su Casteddu (ma no feti po issus, mi parit craru) Gigi Riva est stètiu s'atacanti  prus fortis de totus is tempus; po immoi abarrat su chi nd'at pesau su tanti de gol prus mannu cun sa camisedda de sa Natzionali Italiana de bòcia; est a nai ca nd'at fatu calincuna cosa cumenti a trintacincu e nesciunus, a su mancu po immoi (ddu torru a arrapiti) est arrannèsciu a fai mellus de su chi at fatu issu.

Po is casteddaius chi ant tentu sa fortuna de ddu podi biri in campu, currendi avatu de sa bòcia, Riva est giai giai unu mitu, unu deus in su mundu de sa bòcia, fadendi su contu chi s'est fatu sèmpiri balli contras a is scuadras prus mannas chi ddoi fiant in su campionau italianu (mancai cussa de su Casteddu fessit una scuadrixedda pitichinninnia, e si cumprendit, fadendi su contu de cantus cristianus bivint, e biviant me is annus passaus, in sa citadi e in s'isula puru); ma una de is cosas de importu prus mannu, mi parit ca si potzat narai custu puru, est ca s'est guadangiau sa stima, e s'onori, siat de cussus chi fadiant su tifu po issu, e mescamente, de is aversàrius puru.

At portau sa scuadra de su Casteddu a "tocai su cielu cun unu didu", cumenti si iat a podi narai; diaici in artu cumenti no est mai prus sucèdiu. Po is sardus est stètiu un esèmpiu mannu, e po ddu cumprendi bastat feti a narai, a nc'aciungi, ca in su duamilla e cincu ndi iat pigau sa "citadinanza onoraria" (cumenti si narat in italianu) in sa citadi de Casteddu (mancai no fessit nàsciu in Casteddu, cumenti apu giai scritu, s'est fatu bolli diaici beni de is sardus ca est sèmpiri stètiu tratau cumenti chi fessit sardu de una vida); sèmpiri in su duamilla e cincu sa scuadra de su Casteddu at decìdiu de ndi bogai sa "camisedda numeru undixi"; est a nai ca, est craru, fintzas a candu s'at agatai sa scuadra de su Casteddu, no nc'at a essi mai prus nesciunu giogadori chi at a podi bistiri cussa camisedda.

In su duamilla e dexesseti, invecias, iat arriciu, de is de su Conu, su chi in italianu tzerriaus "Collare d'oro" (Collana de oru, iat a bessiri, furriai in sardu), chi est s'arreconnoscimentu prus mannu chi pertocat su mundu de is sportivus de dònnia genia de sport (e no feti de is giogadoris de bòcia, duncas).
In su mesi de Idas de su duamilla e dexennoi, invecias, su presidenti de s'assòtziu arrùbiu-brau, Tommaso Giulini, ddu at nomenau "Presidenti onorariu de su Casteddu".
Mi parit sa cosa prus giusta, chi fadeus su contu chi, impari a is de su Casteddu, Gigi Riva at bintu po tres bortas su tìtulu de "giogadori chi nd'at pesau su tanti prus mannu de gol" (cussu chi, in italianu, tzerriaus capocannoniere); impari a is de sa Natzionali Italiana, invecias, fiat arrannèsciu a ndi cassai su tìtulu de campioni de Europa, in su milli e noicentus e sessantotu; me is Mondialis chi si fiant giogaus in Messico in su milli e noicentus setanta, invecias, ndi iat cassau, impari a is cumpàngius cosa sua, est craru, su segundu postu.

Is gol chi at fatu, in sa carriera cosa sua, funt unu prus bellus de s'atru: arrannèsciat a pigai a carvadas de pei sa bòcia in dònnia manera, fadendi fintzas furriagallus ispantosus (cussus chi in italianu seus costumaus a tzerriai "rovesciata"), ma fiat forti meda cun sa conca puru (est a nai, mellus, fiat forti a pigai sa bòcia cun sa conca puru), e mescamente cun su pei mancu, cumenti si narat. Teniat unu tiru diaici forti ca ddu iant torrau a batiai cumenti "Rombo di tuono" (in italianu).
Arribbau in Casteddu candu fiat feti unu piciocheddu de nemmancu binti annus, in pagu tempus est benniu a essi su sìmbulu de un'isola intera, e diaderus giai giai no arrannèsceus a crei de cumenti una storia chi nd'arribbat de su mundu de su sport, e de sa bòcia, po essi prus pretzisus, potzat arribbai a imprassai sa vida de dònnia dì de sa genti. A cussus tempus, difatis, is sardus fiant trataus, ddi nau diaici, cumenti chi fessint peddutzoneddus (cumenti si narat in Bidd'e Sorris, a su mancu); est a nai genti pobera, giai giai priogosa, e costumada a fai is trabballus prus ùmilis, cumenti cussu de su pastori, po nd'arremonai unu.

Gràtzias a su sport, duncas, is sardus ant tentu s'ocasioni po nd'artziai sa conca, po guadangiai unu pagheddeddu de cussu arrispettu chi, mancai, no teniant.

Una de is cosas prus togas de Gigi Riva, seus chistionendi de candu giogàt, est craru, fiat su coràgiu chi teniat in campu: si nci ghetat, a trassa de macu, a curri concas a sa bòcia e no ammancat mai de cumbati contras a is aversàrius.

Pròpriu cussu coràgiu chi, mancai, no at tentu in sa partida de importu prus manna de totu sa vida cosa sua, cussa chi, est craru, at dèpiu giogai in s'aposentu de unu uspidali, e no in unu campu.

In su milli e noicentus otantotu est benniu a essi unu de is dirigentis de importu prus mannu de sa Natzionali Italiana de bòcia: fiat amigu de totus (giogadoris e allenadoris), unu fradi, sa persona chi fiat sèmpiri pronta a ascutai is murrungius de is atrus, fiat sèmpiri prontu a donai una manu de agiudu, mancai feti cun unu fueddu bonu, a totus is giogadoris chi ddoi fiant a s'epoca: Maldini, Totti, Robertu Baggio, fintzas a arribbai a Gianluca Vialli. E pròpriu a Gianluca Vialli fia pentzendi, a si narai sa beridadi me is diis passadas, fadendi su contu chi issu puru si nd'esti andau de custu mundu in su mesi de gennàrgiu de s'annu passau. E duncas, mi praxit a pentzai chi si potzant atobiai, totus impari, torra in cielu, po sighiri a fai su chi ant sèmpiri fatu: giogai a bòcia e fai spassiai sa genti.

E cun custu si salludu, po oi puru, e mi auguru, e s'auguru, de si torrai a agatai, innoi etotu, tra seti diis, est a nai giòbia chi benit.
 

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna - IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

In questo articolo
Argomenti:
Stagione:
2023/2024
Tags:
Gigi Riva