Sa Sardinnia si pintat de biancu: podeus abarrai aforas de domu fintzas a is undixi e mesu de su noti

No si parit mancu berus a dhu podi narai (e scriri): sa Sardinnia est stètia pintada a cabori biancu; est a nai chi is cosas, po su chi pertocat su spaniamentu de su virus e sa batalla contras a sa mobadia, funt andendi beni meda. Fiat ora, dhi naraus diaici, e mancu mali, nci aciungeus nosu, pentzendi mescamente chi seus atrotoxaus apitzus de custu pentzamentu legiu giai de un annu: oi est, difatis, su duus de su mesi de Martzu de su duamilla e bintunu, e eus incumentzau a sunfriri po custu dannu giai de un annu, esta nai de su ses de Martzu de su duamilla e binti. Fadendi is contus, seus is primus in totu Italia a essi lòmpius fintzas a custu puntu, cun su numeru de is apuntoraus e de cussus chi domandant agiudu a is uspidalis chi sighit a s'abasciai, e custu bollit nai chi podeus giai torrai a fai sa vida chi fadestus ainnantis de custu arrori mannu. Ariseu mengianu, chi fiat lunis, apu intendiu torra is boxis allirgas e s'arrisu de sa genti me in sa palestra chi nc'est pròpriu a su costau de domu mia: est stètiu unu prexu mannu po mei puru, si naru sa beridadi, cun sa genti chi torrat a fai atividadis sportivas in truma manna, mancai feti me is logus obertus (e no aintru de is aposentus de sa palestra), apustis de cuatru mesis de nudha, e s'ispera nosta (est a nai de totus cussus chi trabballant po Diario Sportivo de dexi annus) est de podi contai, chitzi meda, sa pròpriu stòria po is de su mundu de sa bòcia de is diletantis, partendi de is de s'Eccellenza, chi funt cussus chi tenint is possibbilidadis prus artas de totus de torrai a partiri, ma a nai sa beridadi, is cosas funt ancora ghetadas a pari meda, ma nc'eus a torrai tra pagu, cun calma.

Po is nobas de custa cida, duncas, boleus chistionai un antru paghedhu ancora de sa "zona bianca" (diaici dha tzerriant in italianu), chi est sa noba de importu prus mannu chi nd'est bessida aforas me is ùrtimas ora, no feti po is sardus, ma puru po totus is atras regionis, chi imoi ant a fai de totu po mellorai is cosas e ndi lompi fintzas a innoi seus lòmpius nosu. Sa Sardinia, invècias, at a tenni is ogus apitzus de totus, a partiri de is de su Guvernu: una bella responsabbilidadi po is sardus, nc'est pagu de aciungi, contendi chi arriscaus sèmpiri de ndi torrai a cabai in "zona gialla" (custu si dhu depeus arregodai beni), est a nai torra cun is cosas cumenti fiant fintzas a s'atra dì. Me is paginas de Diario Sportivo eus donau sa noba giai de sabudu passau, candu seus benius a sciri ca su Ministru de sa Saludi, Roberto Speranza, castiendi is numerus apitzus de is apuntoraus, fiat acanta de firmai is pregonis nobas. Po essi pintaus de biancu, intzandus, e dhu scieus beni gràtzias a su DPCM bessiu aforas su catodixi de su mesi de Gennàrgiu passau, tocat a tenni un arriscu de spaniamentu de su virus basciu meda, est a nai prus basciu de cincuanta apuntoraus dònnia centu milla personas, a su mancu po tres cidas de sighiu. In Sardinia is numerus funt bonus: teneus calincuna cosa cumenti a bintinoi\trinta apuntoraus dònnia centu milla cristianus, (sa Valle d'Aosta, po nd'arremonai una, tenit su dòpiu de is apuntoraus, mancai s'iat una regioni prus pitica de sa nosta). S'atra cosa de importu mannu est chi me is uspidalis no nci funt totus cussus mobadius po su Covid, cumenti est sucèdiu, mancai, me is mesis passaus: s'Agenas, chi est s'agentzia chi sighit sa chistioni acapiada a is uspidalis po contu de is de su Guvernu, chistionat de calincuna cosa cumenti a s'undixi po centu de is letus (est a nai is postus) impreadus me is repartus de sa chi tzerriant "terapia intensiva". In su restu de s'Italia sa mèdia est de su binticuatru po centus, ma nci funt logus innoi is cosas no funt andendi diaici beni: in Umbria, po nd'arremonai una, tenint su cincuanta e cincu po centus de letus impreadus; Trento ndi tenit su coranta-duus po centus, su Molise arribat a su corantunu po centus, s'Abruzzo lompit giai a su trinta e ses po centus, trinta-cincu po centu po is Marche, Bolzano invècias tenit su trinta-cuatru po centus de postus impreadus, su Friuli su trinta-duus po centus, feti po chistionai de is regionis chi funt andendi peus. In Sardinia peròu, e custa puru est una chistioni de importu mannu meda, seus agoa po su chi pertocat is vacinus: in dì de oi funt stètias fatas feti su 58 po centus de totus is punturas chi funt giai prontas. Is nobas bellas po is chi brintant in sa "zona bianca" funt medas, e drucis: no ballint prus, duncas, totus is règulas chi ballint po is regionis chi funt ancora pintadas de arrubiu, de cabori de arangiu e de grogu. Nd'arruit su chi tzerriant "coprifuoco", est a nai s'òbbrigu de abarrai tupaus in domu de is dexi de su noti a is cincu de su mengianu avatu; bar e ristorantis podint abarrai obertus fintzas a su noti e podint arriciri is personas me is mesas; torrant a oberri is scolas e is universidadis; torrant a oberri (in su fini de sa cida puru) museus, teratrus, cinemas, totus is logus innoi si sonat e si baddat, ma sèmpiri sighendi is règulas chi ant a donai is de su ministeru de sa Saludi e de sa Cultura. Nc'est de aciungi puru chi brintai in sa "zona bianca" no bollit narai chi su perìgulu e is arriscus po sa saludi de sa genti funt spaciaus: nc'at a essi sèmpiri de aturai atentzioni e abarrai s'unu atesu de s'atru, e sèmpri cun sa carotedha in sa faci. S'ùrtimu fuedhu, poi, at a tocai sèmpiri a is de su Guvernu, chi cun is DPCM ant a podi decidi apitzus de is fainas chi si podint o no si podint fai. Agoa sa bòcia est passada me is manus de su Governadori de sa Sardinnia, Cristian Solinas, chi est trabballendi impari a is de su Ministeru de sa Saludi, a s'Istituto Superiore de sa Saludi e a totus cussus chi faint parti de sa Regione Sardigna, po cumprendi cumenti ndi pesai e cuncodrai is cosas: s'afrodhiu est meda, e si cumprendit puru, ma imoi no si podeus scaresci chi nci funt logus, in Sardinia etotu, innoi is cosas funt andendi mali: Bono, Santu Tiadoru e is de La Maddalena funt comunus pintaus de arrubiu. Chentza contai, poi, chi in Castedhu, su ses e su seti de su mesi de Martzu, est a nai sàbudu e domìnigu chi benint, nc'ant a essi esamis po calincuna cosa cumenti a otanta milla cristianus; est a nai, duncas, chi is numerus (e is cosas apitzus a caboris, règulas e òbbrigus) ant a podi cambiai de una dì a s'atra.
Mario Nieddu (chi est s'Assessori a sa Saludi de sa Regioni Sardinnia), de su restu, est stètiu craru meda, candu, me is diis passadas, at scoviau: «At a essi una zona bianca ghiada e custodiada». E difatis, in s'ordinanza de Solinas, chi nd'est bessida aforas pròpriu domìnigu passau, su bintotu de su mesi de Friàrgiu, no nci funt stètius, coghi, totus is mellorias chi si podeustus abertai e chi, mancai, festus bisendi: abarrat, po nd'arremonai unu, s'òbbrigu de si tupai in domu de is undixi e mesu de su noti fintzas a is cincu de sa dì avatu (un'ora e mesu de spàssiu in prus, chi no est pagu); is nobas bonas nd'arribbant pruschetotu po is bar, chi ant a podi abarrai obertus fintzas a is noioras (tres oras in prus de su chi podiant fai ainnantis, candu festus pintaus de grogu) e po is ristorantis, chi ant a podi trabballai fintzas a is undixi de su noti. Is palestras, invècias, fortzis ant a podi oberri torra me is diis chi ant a benni, cumenti is buttegas de cussus chi in italianu tzerriant "Centri Commerciali". Totu custu at a balli fintzas a su cuindixi de su mesi de Martzu, apustis eus a biri ita totu at a sutzedi. Abarrat, e custa est sa chistioni de importu prus mannu po su giogu de sa bòcia e po su mundu de is diletantis, s'òbbrigu de abarrai stesiaus, atesu s'unu de s'atru, a su mancu de unu metru: ballit po is corratzus aranti de is scolas, po is pratzas e is bias de is bidhas e de is citadis, abarrat puru me is logus de mari e is arenaxus (su Poetu, po nd'arremonai unu in Castedhu).

Apustis de essi crariu totus is fainas acapiadas a sa noba de sa "zona bianca", podeus torrai a chistionai de su giogu de sa bòcia, chi est sa cosa de importu prus mannu po nosu de Diario Sportivo: seus arribbaus a su duus de su mesi de Martzu e is de s'Eccellenza no ant ancora cumprèndiu cumenti ant a bandai is cosas po su chi pertocat is campionaus, antzis, a nai sa beridadi is cosas si parint totu trobedhadas, giai cumenti dha sa eus lassadas sa cida passada.
Sa cida passada, difatis, is de sa LND, is de sa FIGC e is de su CONI ant cicau de crariri is cosas, ma, po incumentzai (mabi, nc'aciungeus nosu) giai giai no si cumprendiàt chini depessit pigai is decisionis apitzus de is chistionis. E sa chistioni de importu prus mannu fiat e abarrat sèmpiri sa pròpria: «Su campionau de s'Eccellenza ndi podit artziai a su livellu de sa Sèrie D, e duncas, de importu natzionali?». In dì de oi si cumprendit, gràtzias a unu comunicau fatu bessì aforas de is de sa FIGC sa cida passada, de mèrcuis, ca is de su CONI funt pighendi po bona sa chistioni chi pertocat is campionaus de s'Eccellenza, chi ant a essi craculaus a trassa de is de sa Sèrie D, de sa sèrie C, de sa Sèrie B e de sa Sèrie A , est a nai, dhu torraus a arrepiti, de importu natzionali. Po imui peròu, no ant ancora serrau is chistionis: po ndi cumprendi calincuna cosa in prus eus depi abetai a su cincu de su mesi de Martzu, est a nai cenàbara chi benit, candu is de sa FIGC s'ant atobiai po su chi tzerriant Consillu Diretivu e ant a arrexonai apitzus de is campionaus: is dexiotu scuadras chi currint in su campionau de s'Eccellenza sarda (fortzis) ant a cumprendi cumenti ant a acabbai is cosas po is giogus de s'annu duamilla e binti \ duamilla e bintunu. Po su chi pertocat is atrus campionaus (chistionaus de is de sa Promozione, de sa Primu Categoria e de sa Secunda Categoria), invècias, a cantu parit in dì de oi, no nc'at a essi nudha de fai, poita su DPCM chi nd'at a bessiri aforas su ses de su mesi de Martzu, est a nai sabudu chi benit, at a cunfirmai s'òbbrigu de abarrai stesiaus, unu atesu de s'atru, puru po is allenamentus; est a nai: po imoi nudha de fai po is allenamentus in truma po is scuadras de bòcia. Is de sa Lega Natzionali de is Diletantis, is s'interis, si funt acutus a crariri, cun d-unu comunicau, ca «is règulas de pesai po torrai a partiri cun is giogus de is campionaus de s'Eccellenza ant a tocai a is de su Consillu Diretivu de cenebara chi benit». In s'interis, nd'est arribada un atra noba de importu, chi pertocat su mercau de is giogadoris, chi at abarrai obertu fintzas a su trintunu de su mesi de Martzu, custu poita is giogus si funt frimaus, cumenti scieus totus, in su mesi de Ladamini de su duamilla e binti.

Intzandus, fadendi su contu chi is campionaus de s'Eccellenza funt stètius artziaus a giogus de importu natzionali, abarrant badda badda in sa mesa atras chistionis callentis: at a tocai arrexonai apitzus de is règulas po fai is esamis a is giogadoris, poita ancora no si sciri chi ant a balli is chi funt sighendi is scuadras de sa Sèrie D o chi ant a pesai règulas feti po is de s'Eccellenza. In prus, nc'at a essi de cumprendi chi is de su Guvernu ant a podi donai su dinai po agiudai is sociedadis a fai is esamis. In prus, nc'at a essi puru de cumprendi chi ant a abarrai in peis is retrocessionis: chi is de sa LND e de sa FIGC decidint de dha sa bogai po cust'annu puru (iat a essi sa secunda borta de sighiu) tocat a biri cantu scuadras ant a curri, contendi chi no at a essi facili ndi pesai is partidas. Pròpriu po custu nc'est giai chini chistionat chi nd'at a podi bessì aforas unu campionau prus pitichedhu, cun feti is scuadras chi currint po sa Sèrie D. E funt pròpriu is scuadras de Sèrie D chi arriscant de ndi cabai in Eccellenza, chi funt incumentzendi a artziai sa boxi, po su strobu chi ant tentu po giogai trinta cuatru partidas, cun totu sa biga de dinai chi est serbiu po cabai in campu dònnia dominigu (e puru de mèrcuis). Chi is de sa LND e de sa FIGC, invècias, decidint de lassai is règulas cumenti funt (cun is retrocessionis) nc'at a essi de cumprendi cumenti ndi pesai is giorronadas.
Apitzus de sa chistioni, funt arribbaus is fuedhus de su presidenti de sa FIGC, Gabriele Gravina, chi at scoviau in d-una ciaciarrada a sa radio: «Tengiu pentzamentus legius meda po su chi pertocat sa chistioni de is campionaus de is diletantis e de is piciochedhus: pròpriu po custu, nd'eus a chistionai in su Cunsillu Diretivu de su cincu de su mesi de Martzu, partendi, est craru, de is campionaus de s'Eccellenza de is mascus, de is feminas e po su chi pertocat su giogu de sa bòcia in cincu. Po primu, depeus incumentzai a cumprendi chi is genias nobas de su virus, est a nai cussas chi ndi lompint de is atrus logus de s'Europa, (e de s'Inghilterra, po nd'arremonai una), s'iant a podi sciusciai totus is bisus, poita iant a podi murigai e ghetai a pari totus is numerus apitzus de is apuntoraus e de is mobadius. Depeus circai de essi sèrius e responsabbilis, ma puru e pruschetotu onestus cun totus cussus dirigentis e presidentis de is assòtzius chi funt ancora aspetendi scedas de parti nosta. Su cincu de su mesi de Martzu — sighit a contai Gravina — eus a depi donai una arrespusta crara; est a nai: podeus torrai a partiri, o depeus sciusciai totu? E pruschetotu: chi podeus torrai a partiri, nc'est da crariri cumenti fai. Chi invècias no si podit torrai a partiri, no podeus sighiri a mantenni sa genti in sa cardiga, chentza crariri candu ant a podi torrai a incumentzai is giogus. Deu creu chi custu est unu sbàgliu mannu meda. Depeus puru fai su contu de su fatu che in dì de oi eus perdiu unu muntoni de piciochedhus chi giogànt me is scuadras de is scolas, (su chi tzerriaus "Settore Giovanile Scolastico"), e no est po nudha una cosa bona».

Duncas no at a essi unu cenabara druci e spàssiosu po is de su Cunsillu Diretivu, chi est fatu de dexianoi personas: ses nd'arribbant de sa Lega Natzionale de is Diletantis, partendi de su presidenti Cosimo Sibilia; atrus seti nd'arribant de is tres legas de professionistas, partendi de is presidentis Paolo Dal Pino, Mauro Balata e Francesco Ghirelli; cuatru invècias nd'aproillant de su mundu de is giogadoris, e seus chistionendi de Umberto Calcagno, Davide Biondini, Valerio Bernardi e Chiara Marchitelli; is allenadoris funt duus, Mario Beretta e Zoi Gloria Giatras. Badda badda in sa mesa nc'at a essi su benidori de duus campionaus: is de s'Eccellenza, est craru, chi no scint ancora chi ant a podi torrai a partiri, e cumenti, e po cantu tempus; e is de sa Sèrie D, mescamente cun is scuadras chi currint po no ndi cabai in Eccellenza, chi funt pròpriu incumentzendi a si domandai ita funt currendi a fai. Chentza fai su contu chi is scuadras chi currint me is campionaus de s'Eccellenza in totu Italia funt calincuna cosa cumenti a cuatrucentu e sessanta duus: dònnia scuadra de Sèrie D at arriciu de is de su Guvernu agiudus in dinai po noi milla euro; est a nai ca po torrai a fai partiri is giogus de s'Eccellenza iant a serbiri, donaus de su Guvernu, est craru, calincuna cosa cumenti a tres millionis de euro. Chentza fai su contu de is coranta-noi scuadras de s'Eccellenza de is feminas, aciungendu puru totus is scuadras, de mascus e de feminas, de su giogu a cincu de bòcia.
 

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna. IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018 art. 22